Ochrona sadów w drugiej części sezonu

Polska jest jednym z największych producentów, zarówno jabłek, jak i wiśni na świecie. W celu zapewnienia wysokiej jakości i odpowiedniej wielkości plonów sady drzew owocowych należy racjonalnie chronić i nawozić w myśl obowiązujących zasad Integrowanej Ochrony.

Występowanie i nasilenie chorób drzew owocowych jest związane bezpośrednio z współistnieniem sprawców chorób (bakterii, grzybów) oraz sprzyjających ich rozwojowi warunków atmosferycznych.

Gwałtowne zjawiska atmosferyczne, do których zaliczamy m.in. burze z gradem, co roku są przyczyną nie tylko strat w samym plonie, ale również powstawania ran w miejscach uderzenia gradu, w których mogą rozwijać się patogeny odpowiedzialne za choroby kory i drzewa, np. raka drzew pestkowych. Pierwsze doniesienia o gradobiciach w tym sezonie wegetacyjnym pojawiły się na początku maja i informowały o uszkodzeniach w sadach m.in. w województwach mazowieckim, świętokrzyskim czy lubelskim.

Zmienność w wielkości źródła infekcji oraz przebiegu pogody powoduje, że w planowaniu programów ochrony przed chorobami zasadnicze znaczenie ma ich monitoring i określenie potencjalnego zagrożenia. O skuteczności ochrony chemicznej decyduje: właściwy dobór fungicydu lub bakteriocydu, przestrzeganie zalecanej dawki i terminu stosowania oraz dokładność wykonania zabiegu. Przy doborze środka warto również zwrócić uwagę na spektrum jego działania i możliwości  wykonania jednego zabiegu przeciwko kilku chorobom.

Zaraza ogniowa

Zaraza ogniowa wywoływana jest przez bakterię Erwinia amylovora i jest jedną z najgroźniejszych chorób jabłoni i gruszy, rzadziej atakującą drzewa pestkowe.

Szkodliwość tej choroby związana jest z jej wyniszczającym przebiegiem i zależy od warunków atmosferycznych oraz podatności odmian. Bakterie bardzo szybko namnażają się w warunkach wysokiej wilgotności, w temperaturze 20–27°C i mogą w stosunkowo krótkim czasie doprowadzić do zamarcia porażonych części lub całych roślin, tym samym spowodować znaczne straty. Szczególnie zagrożone są sady, gdzie choroba wystąpiła w roku ubiegłym, oraz kwatery zlokalizowane w sąsiedztwie zainfekowanych sadów. Brak wody oraz silna operacja słoneczna ograniczają infekcyjność patogenu i rozwój choroby.

Brak efektów działań ochronnych podjętych w okresie kwitnienia i intensywnego wzrostu pędów oraz przebieg warunków atmosferycznych mogą przyczynić się do dalszych infekcji w okresie letnim, powodując uszkodzenia zawiązków owocowych i owoców. Porażone zawiązki owoców czernieją i marszczą się, a na wyrośniętych owocach pojawiają się plamy, najpierw wodniste, potem brunatne.

W profilaktyce niezwykle ważne są częste lustracje nasadzeń pod kątem objawów zarazy ogniowej, aby jak najwcześniej wykryć jej pierwsze symptomy. W celu eliminacji źródła infekcji porażone pędy i gałęzie powinny zostać jak najszybciej wycięte (z około 30 cm zapasem zewnętrznie zdrowej części) i spalone. W przypadkach silnego porażenia – należy usunąć i zniszczyć całe rośliny. Rany po wycięciu porażonych pędów należy koniecznie zabezpieczyć emulsją z dodatkiem 2% fungicydu miedziowego (MIEDZIAN® 50 WP). Drzewa należy intensywnie chronić stosując MIEDZIAN® 50 WP w dawce 1,5 kg/ha.

Ochrona wiśni

Do najważniejszych chorób wiśni w Polsce należą: drobna plamistość liści drzew pestkowych, gorzka zgnilizna wiśni, brunatna zgnilizna drzew pestkowych, srebrzystość liści drzew owocowych, leukostomoza drzew pestkowych i rak bakteryjny drzew owocowych. Szkodliwość i nasilenie poszczególnych chorób w uprawie wiśni są zróżnicowane i uzależnione w dużym stopniu od warunków atmosferycznych.

W zwalczaniu wyżej wymienionych chorób ważna jest profilaktyka. Prawidłowo wykonywane lustracje pozwalają na ocenę stanu zagrożenia poszczególnych kwater drzew przez chorobę i są podstawą do podjęcia decyzji odnośnie stosowania zabiegów chemicznych.

Rak bakteryjny drzew pestkowych

Sprawcami tej choroby są bakterie: Pseudomonas syringae pv. syringae oraz Pseudomonas syringae  pv. Morsprunorum infekujące rany na gałęziach i konarach. Dla drzew najgroźniejsze są infekcje zdrewniałych pędów, na których tworzą się rozległe nekrozy i zrakowacenia, oraz brunatne, gumowate wycieki bakteryjne. Okres ze zwiększoną wilgotnością powietrza (podczas opadów) i ciepła pogoda stymulują rozwój sprawcy choroby. Rak bakteryjny może być przyczyną zamierania porażonych gałęzi, a nawet całych drzew owocowych: czereśni i wiśni, moreli, brzoskwiń, rzadziej jabłoni oraz grusz.

Stąd bardzo ważne jest usuwanie źródła infekcji, czyli wycinanie porażonych pędów, usuwanie chwastów, na których mogą przeżywać bakterie rakotwórcze. Rany po wycięciu porażonych pędów należy koniecznie zabezpieczyć maścią ogrodniczą, pastą ochronną lub emulsją z dodatkiem 2% fungicydu miedziowego (MIEDZIAN® 50 WP).

Program ochrony wiśni i czereśni przed rakiem bakteryjnym obejmuje preparaty miedziowe, takie jak MIEDZIAN® 50 WP (w dawce 1,5 kg/ha) oraz MIEDZIAN® EXTRA 350 SC (w dawce 1,5 L/ha). Oprysk należy wykonać szczególnie jeśli zagrożenie chorobą jest duże, zwłaszcza odmian podatnych.

Gorzka zgnilizna wiśni

Źródłem infekcji gorzkiej zgnilizny wiśni są zarodniki konidialne grzyba Glomerella cingulata tworzące się podczas wilgotnej pogody na porażonych w poprzednim roku owocach. Rozwojowi choroby sprzyjają lata z dużą ilością opadów w okresie dojrzewania wiśni.

Sprawca choroby poraża owoce wiśni w różnym stadium ich rozwoju. Największa podatność występuje w fazie wybarwiania się. Na zainfekowanych owocach powstają lekko zapadnięte gnilne plamy, na których w okresie wilgotnej pogody pojawiają się pomarańczowo-kremowe skupienia zarodników konidialnych. Porażone owoce najczęściej zasychają i pozostają na drzewie w postaci mumii, stanowiąc źródło infekcji w następnym sezonie. Choroba może mieć także przebieg utajony, bez widocznych objawów w sadzie. W tym przypadku objawy w postaci zbrązowienia i zgorzknięcia owoców występują dopiero podczas transportu i przechowywania owoców.

Ochronę drzew przeciwko gorzkiej zgniliźnie wiśni należy rozpocząć około 2-3 tygodnie po kwitnieniu drzew wiśni, począwszy od fazy rozrastania się zalążni do fazy początku dojrzewania i wybarwiania się owoców. Ochronę chemiczną należy powtórzyć 3 lub 4 razy, co 10-14 dni, szczególnie w okresach wilgotnej pogody, kiedy to choroba może mieć duże znaczenie z gospodarczego punktu widzenia. Liczbę zabiegów należy dostosować do przebiegu pogody. W sezonach z dużą ilością opadów oraz w rejonach z opadami gradu istotne jest wykonanie zabiegu w okresie wybarwiania i dojrzewania owoców (z zachowaniem okresu karencji).

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania rozwojowi gorzkiej zgnilizny wiśni jest opryskiwanie drzew fungicydami zawierającymi kaptan i tiuram. W ochronie sadów wiśniowych można zastosować preparaty: KAPTAN® zawiesinowy 50 WP lub SADOPLON 75 WP w dawce 3 kg/ha, czy też KAPTAN® Plus 71,5 WP w dawce 2,0 kg/ha.

W przypadku opryskiwania wiśni środkami zawierającymi kaptan okres karencji wynosi 14 dni i jest to najkrótszy okres karencji, jakim charakteryzują się dostępne na rynku środki ochrony roślin bazujące na tej substancji czynnej. W przypadku środka SADOPLON 75 WP okres karencji wynosi 7 dni.

Drobna plamistość liści drzew pestkowych

Sprawcą choroby jest grzyb Blumeriella jaapii, źródłem infekcji – opadłe, porażone w poprzednim roku liście. W sprzyjających infekcji warunkach pogodowych, czyli z dużą ilością opadów po kwitnieniu, choroba rozwija się gwałtownie.

Pierwsze objawy choroby w postaci nielicznych, najpierw bladozielonych, potem brunatnoczerwonych plamek pojawiają się na liściach na przełomie maja i czerwca. Na dolnej stronie liści, w miejscu plam powstają małe wzniesienia z widocznymi białokremowymi skupieniami zarodników konidialnych, które stanowią źródło infekcji wtórnych. Porażone liście żółkną i opadają z drzew. Całkowita defoliacja może wystąpić jeszcze przed zbiorem i być przyczyną straty całego plonu. Na zainfekowanych drzewach owoce są drobne i nie dojrzewają. Ponadto wczesna defoliacja znacznie osłabia drzewa, co z kolei wpływa na gorsze zawiązanie pąków kwiatowych na rok następny i większą podatność drzew na uszkodzenia mrozowe i choroby. Stąd tak ważna jest ochrona drzew zaraz po kwitnieniu wiśni.

Pierwsze opryski należy wykonać bezpośrednio po kwitnieniu. W latach wilgotnych zabiegi ochronne należy powtórzyć 2-, 3- krotnie co 10-14 dni, pamiętając, aby stosowane środki zawierały substancje aktywne wykazujące odmienny mechanizm działania. Program ochrony wiśni zaleca stosowanie m.in. fungicydu ftalimido-triazolowego o działaniu powierzchniowo-układowym – KAPTAN® Plus 71,5 WP w dawce 2,0 kg/ha od początku zasychania kwiatów do końca fazy, gdy owoc osiąga około połowę typowej wielkości (BBCH 67-75), czy też fungicydu o działaniu układowym z grupy triazoli – TORES 250 EC w dawce 0,2 l/ha, który można stosować od początku fazy zasychania kwiatów do końca fazy, gdy owoc osiąga 80% typowej wielkości (BBCH 67-78).

Dużym zagrożeniem dla drzew owocowych są choroby grzybowe i bakteryjne, które atakują liście, pędy, kwiaty, owoce, korę i drewno. Mogą one znacząco obniżyć wielkość i jakość plonu oraz negatywnie wpłynąć na żywotność drzew. Ryzyko porażenia drzew można zminimalizować poprzez zapewnienie roślinom optymalnych warunków dla ich rozwoju, optymalne nawożenie i właściwą ochronę.

W Integrowanej Ochronie niezwykle ważne są prawidłowo wykonane lustracje drzew owocowych, które pozwalają na ocenę stanu zagrożenia przez choroby  poszczególnych kwater i stanowią podstawę do podjęcia decyzji o zastosowaniu odpowiednich zabiegów chemicznych.

Należy pamiętać, że właściwy obór fungicydów i bakteriocydów musi uwzględniać zagrożenie chorobowe, warunki atmosferyczne, występowanie form odpornych grzybów i rotację środków o różnym mechanizmie działania. Przy stosowaniu chemicznych środków ochrony niezwykle istotne jest przestrzeganie obowiązujących zaleceń dotyczących karencji i prewencji oraz liczby zabiegów fungicydami z tej samej grupy środków.

Odpowiedzialny producent środków ochrony roślin, Synthos AGRO, ostrzega: ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje umieszczone na etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zapoznaj się z zagrożeniami i postępuj zgodnie ze środkami ostrożności wymienionymi na etykiecie.

Autor: Monika Górak, Specjalista ds. Rejestracji Synthos AGRO