Świdośliwa olcholistna – perspektywiczny gatunek
Do naszych sadów powoli zaczyna wkraczać nowy gatunek roślin jagodowych – świdośliwa olcholistna – która ma szansę stać się ważnym gatunkiem polskiej produkcji towarowej. Wprowadzenie świdośliwy olcholistnej do towarowej uprawy w Polsce mogłoby pomóc w dywersyfikacji produkcji polskich gospodarstw sadowniczych, we wzroście ich innowacyjności i konkurencyjności, a ponadto w pełniejszym wykorzystaniu kombajnów do zbioru porzeczek i usprawnieniu organizacji pracy w gospodarstwach. Przemysłowi przetwórczemu dałoby możliwość wcześniejszego rozpoczęcia kampanii przetwórczej i lepszego zagospodarowania owoców jagodowych. Owoce świdośliwy olcholistnej mogą przyczynić się do wzbogacenia polskiego rynku w owoce nowego gatunku, a także w innowacyjne, w Polsce dotąd nieznane przetwory, uzyskiwane z tych owoców.
Nazwa świdośliwa olcholistna jest polską nazwą botaniczną gatunku, którego łacińska nazwa brzmi Amelanchier alnifolia. Ponieważ polska nazwa gatunku jest długa proponujemy, aby obok nazwy polskiej „Świdośliwa olcholistna” używać także jednowyrazowej nazwy łacińskiej „Amelanchier”, tak jak w przypadku aronii, której łacińska nazwa brzmi „Aronia melanocarpa”. Naturalnym środowiskiem występowania roślin z rodzaju Amelanchier są strefy klimatu umiarkowanego półkuli północnej, gdzie rośliny te już bardzo dawno zasiedliły stanowiska, w których obecnie rosną w stanie dzikim. Są to zwłaszcza północno-wschodnie stany USA i przylegające do nich rejony południowo-wschodniej Kanady. Gatunki z rodzaju Amelanchier odznaczają się bardzo zróżnicowaną siłą wzrostu, mogą osiągać od 0,50–2,5 m do 6 m, a nawet 10-15 m wysokości. Niektóre są małymi drzewami, a inne krzewami o pokroju niskim i rozłożystym do zwartego i smukłego.
Gatunkiem od którego wywodzą się odmiany uprawne jest świdośliwa olcholistna (Amelanchier alnifolia Nutt.). Dotychczas większość odmian uprawnych otrzymano w Kanadzie, która jest największym na świecie producentem owoców świdośliwy olcholistnej. Odmiany te zostały wyselekcjonowane spośród roślin rosnących w środowisku występowania tego gatunku w Kanadzie.
W Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach od kilku już lat prowadzone są badania nad możliwością uprawy w Polsce świdośliwy olcholistnej na skalę towarową. Dotychczas uzyskane wyniki badań wskazują, że rośliny tego gatunku nie mają wielkich wymagań środowiskowych i dobrze rosną na glebie piaszczysto-gliniastej o średniej żyzności. W doświadczeniach Instytutu nie stosuje się nawadniania, a mimo to wszystkie krzewy rosną dobrze i plonują obficie. Dotychczas na krzewach tych nie obserwowano żadnych uszkodzeń mrozowych ani uszkodzeń kwiatów powodowanych przez przymrozki wiosenne, nie obserwowano też porażenia krzewów przez choroby i szkodniki.
W Kanadzie świdośliwa olcholistna uprawiana jest nie tylko z uwagi na łatwość produkcji owoców ale także dla wysokich walorów użytkowych i prozdrowotnych. Owoce te nadają się do konsumpcji w stanie świeżym oraz na mrożonki, soki i różne przetwory, z powodzeniem mogą być wykorzystywane także w piekarnictwie i cukiernictwie. Zawierają wiele związków prozdrowotnych, pod tym względem nie ustępują owocom borówki amerykańskiej, a są dużo łatwiejsze w uprawie i pielęgnacji. Wielką zaletą uprawy świdośliwy olcholistnej jest możliwość zbioru owoców kombajnem, tym samym, którym zbiera się porzeczki czy agrest. W centralnej Polsce owoce świdośliwy olcholistnej dojrzewają wcześniej niż owoce porzeczki czarnej. Szczegółowe informacje na temat rozmnażania, odmian, wymagań środowiskowych i sposobów uprawy zawiera broszura pt. „Świdośliwa olcholistna (Amelanchier alnifolia) – nowy gatunek krzewów owocowych w Polsce”, która została wydana w czerwcu 2014 roku przez Oficynę Wydawniczą Oikos Sp. z o.o. w Warszawie.
Autorzy: Stanisław Pluta i Edward Żurawicz Zakład Hodowli Roślin Sadowniczych, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach
Przeczytaj także: Świdośliwa olcholistna - Dlaczego warto ją uprawiać?
