Ważne przed zbiorem jabłek i gruszek

Nie wszyscy sadownicy zdają sobie sprawę z tego, jak łatwo można efekt całorocznej pracy zniweczyć na ostatnim etapie produkcji, przez zaniedbania związane z ochroną przedzbiorczą czy techniką zbioru jabłek. Właściwe zabezpieczenie jabłek przed ich zbiorem, a także wykonany prawidłowo i terminowo zbiór owoców dają możliwość długiego ich przechowywania – w oczekiwaniu na zyski i dobre ceny.

Ochrona z podwójną siłą W integrowanej strategii ochrony jabłek i gruszek przed chorobami przechowalniczymi bardzo ważne jest uwzględnienie podatności odmian na choroby, unikanie zbyt silnego nawożenia azotowego, a także niezbieranie owoców po długich okresach mokrej pogody (niestety, często jest to trudne do zrealizowania) oraz ich zbiór w optymalnej fazie dojrzałości (tzw. dojrzałość zbiorcza). Ważne jest również usuwanie źródeł infekcji, a więc pędów ze zgorzelami oraz „spadów” i znajdujących się w koronach drzew mumii owocowych. Konieczne jest także szybkie schłodzenie owoców tuż po zbiorze do temperatury poniżej 4°C, w której nie rozwija się Botrytis cinerea, sprawca szarej pleśni. Istotną rolę odgrywa również prawidłowe zaopatrzenie owoców w składniki odżywcze, w tym w wapń, który jest ważnym czynnikiem zwiększającym trwałość pozbiorczą owoców, w tym także ich odporność na uszkodzenia mechaniczne oraz porażenie przez patogeny grzybowe. Te wszystkie działania są bardzo pomocne i niezwykle ważne, jednak bez prawidłowej ochrony fungicydowej trudno będzie osiągnąć dobre efekty w przechowywaniu jabłek. Jednym z rozwiązań, sprawdzonych w krajach zachodniej Europy, a od ubiegłego roku dostępnym już dla polskich sadowników, jest możliwość zastosowania nawet na 3 dni przed zbiorem preparatu Switch® 62,5 WG (zawiera cyprodinil oraz fludioksonil). Preparat ten wykazuje działanie systemiczne i kontaktowe. Działa zapobiegawczo i interwencyjnie. Zgodnie z etykietą rejestracyjną, można go stosować nawet 3 razy w sezonie. Jest on zarejestrowany do zwalczania zgnilizn powodowanych przez grzyby patogeniczne na jabłoniach (od 2012 roku) oraz gruszach (od 2013 roku). Warto także wiedzieć, że Switch ma szerokie spektrum działania – zwalcza wiele chorób grzybowych. Bardzo ważny jest również fakt, że preparat ten – dzięki połączeniu dwóch substancji aktywnych – przeciwdziała powstawaniu odporności patogenów, a jego bardzo krótka, bo zaledwie trzydniowa karencja powoduje, że w niektórych sytuacjach jest to jedyne pewne rozwiązanie dla zabezpieczenia owoców przed zgniliznami ziarnkowych, mogącymi wystąpić na nich w trakcie przechowywania.

Fot. 1. Owoce odmiany ’Pinova’ po zbiorze
Sprawdzone rozwiązania Marek Piotrowski jest właścicielem sklepu ogrodniczego Eko-Sad w Białej Rawskiej, a także posiadaczem kilkuhektarowego sadu. Połączenie takich dwóch profesji nie jest łatwe, umożliwia mu jednak testowanie w swoim gospodarstwie nowych rozwiązań, które później poleca innym sadownikom. Wielu odwiedzających ten sklep klientów wysoko ocenia doradztwo, które oferuje im pan Marek. Warto zaznaczyć, że okolice Białej Rawskiej to obecnie jeden z najsilniej rozwijających się regionów sadowniczych w Polsce. Dominują w nim duże, nowoczesne gospodarstwa sadownicze, z dobrym zapleczem przechowalniczym oraz logistycznym. Wszystko to powoduje, że wymagania tutejszych producentów co do jakości używanych produktów są bardzo wysokie. Według M. Piotrowskiego, w tym roku sadownicy praktycznie w całym kraju borykali się z nadmiarem wody, a drzewa w ich sadach przez wiele tygodni były poddawane różnym stresom. Nadmiar wody w glebie uniemożliwiał pobieranie z niej składników odżywczych, dlatego w tym sezonie bardzo ważna była nie tylko ochrona fungicydowa, ale również dokarmianie dolistne i przywrócenie drzewom sprawności fotosyntetycznej. Według M. Piotrowskiego, w takim roku jak bieżący niezwykle ważne będzie dobre zaopatrzenie owoców w wapń, który – jak uważa – jest istotny dla utrzymania jabłek czy gruszek w dobrej kondycji przechowalniczej. W swoich sadach cały czas w przygotowaniu jabłek do dobrego przechowywania z powodzeniem wykorzystuje specjalistyczne preparaty wapniowe oraz chlorek wapnia, do którego dodaje koncentraty aminokwasowe wspomagające pobieranie wapnia. W ubiegłym roku w swoim gospodarstwie pan Marek stosował do ochrony przedzbiorczej m.in. fungicyd Switch w kwaterze odmiany ‘Šampion’. Owoce traktowano tym preparatem na 3 dni przed zbiorem, gdy przeprowadzony test dojrzałości ujawnił, że szybko one dojrzały, a Switch był jedynym produktem o tak krótkiej karencji, że można go było jeszcze zastosować. Jabłka z tej kwatery przechowywano zarówno w zwykłej chłodni do połowy lutego, jak i w chłodni z kontrolowaną atmosferą do połowy czerwca. W żadnym z tych obiektów nie stwierdzono na owocach objawów chorób przechowalniczych. Na dobre przygotowanie owoców do długiego przechowywania składa się wiele czynników, a jedne z ważniejszych to właściwe ich zaopatrzenie w wapń oraz prawidłowa ochrona przedzbiorcza. W takim roku jak bieżący, gdy sadownicy ponieśli duże koszty ochrony fungicydowej, odradzam ograniczanie ochrony przedzbiorczej. Pozorna oszczędność na jednym czy dwóch zabiegach niewykonanych przed zbiorem lub wykonanych produktami niewiadomego pochodzenia może kosztować zdecydowanie więcej niż staranna ochrona, jeśli okaże się, że kilka czy nawet kilkanaście procent owoców w czasie przechowywania zostanie porażone przez grzybowe choroby przechowalnicze – mówi M. Piotrowski. Kilka minionych lat to czas dobrych plonów i zadowalających cen dla sadowników. W takim okresie, kiedy opłacalność produkcji jest na dobrym poziomie, warto sięgać po sprawdzone rozwiązania i dobre produkty, gdyż będzie to procentowało lepszą jakością oferowanych owoców i przekładało się na lepszą sprzedaż i ceny.

Fot. 2. Zbierając owoce do fruboxów można uniknąć ich uszkodzenia
Zapewnić właściwą jakość owoców W gospodarstwie Andrzeja Biliniaka w Julianowie koło Belska Dużego z 21 ha upraw sadowniczych największe znaczenie mają jabłonie uprawiane na 16 ha. Sady prowadzone są w intensywny sposób, od kilku już lat cięte na „klik”, nawożone i chronione według zaleceń holenderskich doradców. Procentuje to wysokimi plonami i dobrą jakością zbieranych jabłek, a jednym z ważnych elementów jest właściwa ochrona przedzbiorcza. Gdy chce się długo przechowywać jabłka, nie można oszczędzać na zabiegach zwalczających choroby grzybowe w okresie poprzedzającym zbiory. Ochrona ta przekłada się bezpośrednio na to, ile jabłek po okresie przechowywania trafi do przetwórstwa – podkreśla A. Biliniak. Na ochronę przedzbiorczą składa się w tym gospodarstwie 4-6 zabiegów wykonywanych w ostatnich tygodniach przed zbiorami jabłek. W ubiegłym roku włączono do nich preparat Switch, zwłaszcza w kwaterach z odmianami podatnymi na gorzką zgniliznę jabłek, np. ‘Pinova’ czy ‘Golden Delicious’. Zabieg tym fungicydem, ze względu na krótką (3 dni) karencję, wykonywany był jako ostatni przed zbiorami. Jego efekty można było ocenić na początku lipca tego roku, kiedy jabłka odmiany ‘Pinova’ trafiły do sprzedaży. Tak się zdarzyło, że do komory trafiły również owoce ‘Pinovy’ nietraktowane preparatem Switch i ich straty spowodowane „oczkowaniem” i gniciem owoców wynosiły 12%, podczas gdy w partii pochodzącej z drzew, na których wykonany został zabieg tym fungicydem, nie przekraczały 5%, co jest bardzo dobrym osiągnięciem w przypadku tej odmiany, ogólnie trudnej w przechowywaniu – podkreśla sadownik. Dobre efekty uzyskano również w przypadku odmiany ‘Golden Delicious’, której jabłka kierowane były do sprzedaży w marcu, a podczas sortowania do przetwórstwa odrzucono zaledwie 2% owoców (były to głównie owoce zbyt drobne lub ordzawione). Switch, moim zdaniem, stanowi cenne uzupełnienie oferty fungicydów do ochrony przedzbiorczej. Warto go stosować, zwłaszcza w przypadku odmian podatnych na choroby przechowalnicze pochodzenia grzybowego – uważa pan Andrzej. Do solidnej ochrony przedzbiorczej obliguje tego sadownika również przynależność do grupy producentów „Ewelina”, mającej siedzibę w Wólce Łęczeszyckiej. Grupa rozlicza sadowników na podstawie jakości i ilości jabłek zakwalifikowanych do bezpośredniej sprzedaży. Im więcej „odsortu” podczas sortowania, tym mniejszy zysk sadowników. Właściwa ochrona przedzbiorcza jest jednym z elementów dobrego przygotowania jabłek do długiego przechowywania. Równie ważny, zdaniem Andrzeja Biliniaka, jest prawidłowy zbiór owoców. W jego gospodarstwie jabłka zbiera się do skrzyniopalet, z wykorzystaniem tzw. fruboxów (fot. 2). Sadownik poświęca dużo uwagi jakości zbioru. Przede wszystkim, gdy zbiera się jabłka do fruboxów, nie powinno się wypełniać tych pojemników „z górką”, aby podczas wysypywania do skrzyniopalet owoce się nie zsuwały i samoczynnie się nie obijały. Sam zbiór powinien być prowadzony ostrożnie, tak by na jabłkach nie powstawały odciski po palcach. Ważne także, by w jabłkach pozostawały szypułki – ich oberwanie stwarza miejsce dla potencjalnych infekcji przez patogeny grzybowe. Istotny jest wreszcie sam transport jabłek do gospodarstwa i czas, w jakim zostaną schłodzone i umieszczone w warunkach modyfikowanej atmosfery. Dopiero połączenie tych wszystkich czynników wpływa na końcowy efekt, czyli na jakość jabłek w chwili ich sprzedaży – jakość, przekłada się bezpośrednio na długo oczekiwane zyski.

W bieżącym sezonie gwałtowne i bardzo silne opady deszczu, często połączone z gradobiciami, z jednej strony uniemożliwiały prowadzenie skutecznej ochrony czy nawożenia, a z drugiej – wymagały ponoszenia znacznych nakładów na produkcję owoców. Z uwagi na duże źródło patogenów grzybowych w sadach jabłoniowych, a także gruszowych w tym roku należy również zdecydowanie staranniej niż w minionych sezonach podejść do zabezpieczenia owoców przed chorobami przechowalniczymi.