O istocie lustracji zimowej oraz monitoringu owocówki i zwójek liściowych w sadach przy użyciu pułapek feromonowych opowiada dr Michał Pniak, Biocont Polska

 

Konieczność ograniczenia pozostałości środków ochrony roślin w produkowanych jabłkach to temat, o którym mówi się coraz częściej i coraz głośniej. Czy tego chcemy czy nie, trend zdrowej („czystej”) żywności jest bardzo wyraźny, a konsumenci wymagają, aby jabłka były bezpieczne. Zatem, w jaki sposób podchodzić do ochrony? Zaprosiliśmy do współpracy ekspertów w dziedzinie bezpiecznej ochrony ­– firmę Biocont Polska. W tym artykule dr Michał Pniak podpowiada jak przeprowadzić zimową lustrację kwater oraz wyjaśnia istotną rolę monitoringu owocówki oraz zwójek liściowych przy użyciu pułapek feromonowych. Bowiem szybka i skuteczna identyfikacja szkodnika to pierwszy krok to wykonania efektywnego zabiegu ochroniarskiego.

 

Redakcja: Czy sadownicy powinni sprawdzać swoje sady pod kątem występowania szkodników także zimą?

dr Michał Pniak, Biocont: Jak najbardziej. W uprawie jabłoni w przypadku zagrożenia ze strony szkodników istotnym czynnikiem powodzenia ochrony jest jak najwcześniejsze stwierdzenie ich obecności, poprawne oszacowanie progu szkodliwości oraz monitoring larw i dorosłych w sezonie wegetacyjnym. Te działania pozwalają opracować skuteczny program zwalczania szkodników w bieżącym sezonie oraz znacznie ich ograniczenie w latach następnych.

Monitoring występowania szkodników w sadzie należy prowadzić przez cały rok. Lustrację zimową przeprowadza się w celu stwierdzenia obecności form zimujących szkodników, oszacowania liczebności populacji oraz ustalenia strategii zwalczania formom zimujących.

 

Redakcja: Jak zabrać się za taką lustrację? Wiemy z praktyki, że odnalezienie zimujących form szkodników nie jest łatwe.

dr Michał Pniak, Biocont: Na lustrację sadu warto wybrać dzień słoneczny, ponadto należy zaopatrzyć się w sekator, a także szkło powiększające lub binokular. W celu pobrania materiału do badań z każdej kwatery lub na poszczególnych odmianach wybieramy kilka lub kilkanaście drzew, które należy dokładnie obejrzeć. Szczególną uwagę zwracamy na spękania kory, nasady pędów, podstawę pnia, oprzędy na gałęziach itp. - czyli miejsca, w których najchętniej zimują szkodniki. Z drzew pobieramy ok. 2 m bieżące pędów, to znaczy fragmentów 10 pędów po 20 cm (najlepiej 2 - 4 letnich z krótkopędami). Następnie pobrane z sadu pędy należy szczegółowo przeglądnąć pod lupą lub binokularem o powiększeniu 10 - 16 krotnym.

Przed lustracją dobrze jest zapoznać się z wyglądem form zimujących szkodników lub objawami chorób kory i drewna, aby wiedzieć czego szukać. Na pędach w sadzie jabłoniowym można znaleźć m.in.:

- jaja: miodówki jabłoniowej, mszyc, przędziorka owocowca, piędzika przedzimka, zwójek: różóweczki, jabłkóweczki jesiennej, głogóweczki, plameczki, znamionówki tarniówki, pierścienicy nadrzewki

-gąsienice: owocówki jabłkóweczki, zwójki koróweczki, z. siatkóweczki, z. bukóweczki, wydłubki oczateczki, namiotnika jabłoniowego, przeziernika jabłoniowego

-dorosłe formy: kwieciaka jabłkowca, przędziorka chmielowca

Na podstawie lustracji zimowej można stwierdzić obecność i potencjalne zagrożenie ze strony szkodników. Te informacje będą przydatne do określenia strategii zwalczania poszczególnych gatunków w okresie bezlistnym lub w dalszej części sezonu wegetacyjnego.

 

Redakcja: Warto zauważyć, że najistotniejsza jest właściwa ocena zagrożenia już w trakcie sezonu wegetacyjnego. O czym należy pamiętać?

dr Michał Pniak, Biocont: W czasie sezonu wegetacyjnego monitoring sadu prowadzi się na bieżąco. W tym celu wykorzystuje się różne metody, głównie stosując różnego rodzaju pułapki (feromonowe, świetlne, pokarmowe i lepowe), prowadząc lustrację roślin połączoną z liczeniem szkodników na pędach, pąkach, rozetach liściowych, liściach, kwiatach, kwiatostanach oraz lustrację uszkodzeń - ich wielkości i ilości.

Najprostszymi pułapkami do monitorowania występowania szkodników są barwne tablice lepowe. W tych urządzeniach wykorzystuje sie zjawisko przywabiania owadów do powierzchni o określonych barwach. Powierzchnia barwnych tablic pokryta jest niewysychającym klejem, co pozwala zatrzymać przywabionego szkodnika w miejscu. Do monitoringu szkodników w uprawach sadowniczych używa się pułapek o różnej barwie np. tablice lepowe żółte - do odławiania nasionnicy trześniówki, tablice białe - do odławiana owocnicy jabłkowej, o. żółtorogiej czy o. jasnej, tablice niebieskie - do odławiania wciornastków.

Jednak w uprawach sadowniczych najpopularniejsze są pułapki feromonowe, głównie do odławiania szkodliwych gatunków motyli. Wśród nich istotnym, a także stałym zagrożeniem w uprawie jabłoni są zwójki liściowe i owocówka jabłkóweczka. Owady te należą do rodziny zwójkowatych, których gąsienice żerują na liściach, kwiatach, pąkach i owocach roślin sadowniczych. W przeciętnym sadzie jabłoniowym możemy znaleźć co najmniej kilka gatunków zwójkowatych (np. zwójkę siatkóweczkę, różoweczkę, bukóweczkę, wydłubkęoczateczkę, owocówkę jabłkóweczkę) przez co żerowanie gąsienic możemy obserwować praktycznie przez cały sezon wegetacyjny. Straty plonu powodowane przez żerowanie gąsienic zwójek mogą sięgać kilkunastu procent.

W przypadku rodziny zwójkowatych, najskuteczniejszą metodą monitoringu motyli jest stosowanie pułapek feromonowych np. DeltaSTOP. Działają one już przy najniższym nasileniu występowania szkodnika, co w znacznym stopniu ułatwia wczesną sygnalizację pojawienia się motyli. Feromony są przenoszone wraz z ruchami powietrza i działają na duże odległości - od kilkuset metrów do kilku kilometrów. Działanie polega na przywabianiu do pułapki samców przez "zapach" feromonu płciowego samic tego samego gatunku owada. Feromon znajduje się w dyspenserze feromonowym, który jest podstawowym elementem pułapki. Ze względu na użyty feromon wykazują one dużą selektywność, dzięki czemu zazwyczaj nie ma potrzeby identyfikacji odłowionych owadów. Pułapki feromonowe są tanie i proste w użyciu (montażu i obsłudze).

 

Redakcja: Jak używać takich pułapek? Na co zwrócić uwagę?

dr Michał Pniak, Biocont: W pułapce znajduje się dyspenser, który zawiera  specyficzny dla danego gatunku motyla feromon. Pułapka DeltaSTOP może być używana wielokrotnie, należy pamiętać o wymianie dyspensera oraz zapełnionej odłowionymi owadami podłogi lepowej.

Pułapki należy montować w sadach przed spodziewanym początkiem lotu poszczególnych gatunków szkodników (owocówka jabłkóweczka na przełomie kwietnia i maja, a zwójki liściowe najczęściej od ok. połowy maja). Pułapki powinny być rozmieszczone równomiernie, minimalnie 2 - 3 sztuki na 1 ha uprawy, a odległość między pułapkami dla tego samego gatunku nie powinna być mniejsza niż  50 m.

Pułapki powinny być zawieszone na wysokości oczu (około 160 cm od ziemi), mniej więcej na 1/3 wysokości korony i nie powinny być wystawione na silne nasłonecznienie.

Dyspenser należy wymienić na nowy po upływie około 6 - 8 tygodni od wywieszenie pułapek do sadu. Pułapki należy monitorować co najmniej 2 razy w tygodniu.
Delta2
fot. pułapka feromonowa DeltaSTOP 

W Polsce,wśród motyli z rodziny zwójkowatych występują gatunki, jedno lub dwupokoleniowe, a ich obecność w sadach zależy od lokalizacji, podatności odmian oraz warunków atmosferycznych. Zimują w formie jaj lub gąsienic. Pierwsze motyle mogą pojawiać się już w maju. Motyle latają po zmierzchu, najintensywniej w ciepłe noce.

Celem zwalczania tych szkodników są najczęściej najmłodsze gąsienice, a optymalnym terminem do zastosowania skutecznej ochrony jest stadium "czarnej główki" - okres tuż przed wylęgiem larw z jaj (np. owocówka jabłkóweczka). Innym momentem ochrony przed zwójkami liściowymi jest zwalczanie gąsienic w okresie po zimowaniu co przypada najczęściej na okres od "mysiego ucha" do początku kwitnienia.

Orientacyjne terminy pojawiania się pierwszych dorosłych osobników ważniejszych motyli z rodziny zwójkowatych:

  • u których rozwijają się 2 pokolenia w ciągu roku:

owocówka jabłkóweczka - I pokolenie: w pierwszej połowie maja, II pokolenie: w drugiej połowie lipca,

zwójka siatkóweczka - I pokolenie: w drugiej połowie maja, II pokolenie: końcem lipca/początek sierpnia,

zwójka bukóweczka - I pokolenie: początek czerwca, II pokolenie: początek sierpnia

  • u których rozwijają się 1 pokolenie w ciągu roku:

wydłubka oczateczka - koniec maja/początek czerwca

zwójka różóweczka - druga połowa czerwca

Pułapki należy montować na około tydzień przed spodziewanym lotem szkodnika.

 

Redakcja: Czy takie pułapki są bezpieczne dla ludzi i organizów pożytecznych??

dr Michał Pniak, Biocont: Substancje będące feromonami owadów nie są szkodliwa dla ludzi i innych organizmów.

 

Redakcja: Jeśli już trafnie zdiagnozujemy szkodnika, jakie preparaty są w 100% bezpieczne?

dr Michał Pniak, Biocont: Podkreślę jeszcze, że używanie pułapek feromonowych nie tylko ułatwia monitoring i diagnostykę szkodnika, ale również jest podstawą do opracowania skutecznego programu ochrony oraz ułatwia wyznaczenie terminów wykonania zabiegów. Pozwala to ograniczyć ilość zabiegów, co przekłada się na ograniczenie zużycia środków ochrony roślin. Do zwalczania gąsienic zwójek liściowychw sadach jabłoniowych, można stosować preparat LEPINOX® PLUS, który nie tylko skutecznie zwalczy zwójki w sadzie, ale również po zastosowaniu nie będzie wykazywał żadnych niebezpiecznych pozostałości. Innymi bezpiecznymi i selektywnymi preparatami są MADEX® MAX - do zwalczania owocówki jabłkóweczki oraz CAPEX® - do ochrony sadów przed zwójka siatkóweczką. Z preparatami jak i dokładną instrukcja montażu pułapek feromonowych możesz zapoznać się na stronie www.biocont.pl.

Powiązane artykuły

Związek między jakością a ceną

Sad, w którym można się zakochać

X