Przyznanie zasiłku stałego a dochód z gospodarstwa rolnego

Na jakiej podstawie można ustalić dochód z gospodarstwa rolnego, szczególnie gdy chodzi o potrzeby przyznania zasiłku stałego?

Zasiłek stały może zostać przyznany jedynie po spełnieniu ustawowych warunków, które są określone przepisami ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 163 z późn. zm., dalej: ustawa o pomocy społecznej). Jest świadczeniem pieniężnym przyznawanym po spełnieniu kryterium dochodowego określonego przez ustawodawcę w art. 8 ust. 1 wspomnianej ustawy.
Dochód z gospodarstwa rolnego ma charakter ryczałtowy i wyliczany jest jako wartość dochodu odpowiadającego powierzchni gospodarstwa, niezależnie od faktycznej dochodowości konkretnego gospodarstwa. Ale po kolei…

Co to jest dochód?
Dochód stanowi sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:
miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych,
składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach,
kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób (art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej).

Do dochodu nie wlicza się
Z kolei z art. 8 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej wynika, że do dochodu nie wlicza się:
jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego,
zasiłku celowego,
pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty,
wartości świadczenia w naturze,
świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych,
dochodu z powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego.

Dochód z 1 ha
Ustawodawca przyjął założenie, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 288 zł [na podstawie art. 9 ust. 8 ustawy o pomocy społecznej w zw. z § 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 14.7.2015 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U. z 2015 r. poz. 1058)]. Nie ma więc znaczenia:
czy gospodarstwo rolne przynosi dochody,
w jaki sposób korzysta się z nieruchomości znajdujących się w gospodarstwie,
w jaki sposób rozporządza się nieruchomością.

Dochód ma charakter ryczałtowy i wyliczany jest jako wartość dochodu odpowiadającego powierzchni gospodarstwa, niezależnie od faktycznej dochodowości konkretnego gospodarstwa.

O włączeniu dochodów z gospodarstwa rolnego do uzyskanych w danym okresie dochodów nie przesądza zatem rzeczywista wartość osiąganych z niego pożytków, ale wyłącznie fakt umieszczenia gruntów w ewidencji, jako gruntów o stosownym przeznaczeniu (patrz np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 lutego 2010 r., sygn. akt I OSK 1292/09).

Z orzecznictwa
Teza wyroku NSA z 17 lutego 2010 r. (sygn. akt I OSK 1292/09) brzmi: Artykuł 8 ust. 9 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej określa tzw. ryczałtowy tryb ustalania dochodu osiąganego z gospodarstwa rolnego. Dochód ten jest wyliczany jako wartość dochodu odpowiadającego powierzchni gospodarstwa z uwzględnieniem ha przeliczeniowych i kwoty dochodu ustalonej dla 1 ha przeliczeniowego niezależnie od faktycznej dochodowości konkretnego gospodarstwa. Oznacza to, że z punktu widzenia powołanego przepisu bez znaczenia jest okoliczność, czy gospodarstwo rolne jest uprawiane czy też nie i z jakiego powodu oraz czy rzeczywiście przynosi ono dochody.
W uzasadnieniu wyroku z 4 stycznia 2011 r. (sygn. akt I OSK 1327/10) NSA wyjaśnia, że przepisy ustawy o pomocy społecznej nie przewidują możliwości ustalenia dochodu z gospodarstwa rolnego w wysokości innej niż ustalona w tych przepisach, nawet jeśli faktyczny dochód z tego tytułu nie jest uzyskiwany. Ustawa o pomocy społecznej nie daje przy tym podstaw do wyłączenia dochodów z hektarów przeliczeniowych w przypadku, gdy właściciel nie prowadzi działalności rolniczej osobiście.

Bez względu zatem na fakt, czy ziemia uprawiana jest bezpośrednio przez właściciela, czy też działalność rolniczą prowadzi inna osoba, dochód ustala się tak samo, biorąc pod uwagę wielkość gospodarstwa rolnego.

Nie ma więc znaczenia też to, że gospodarstwo rolne jest np. dzierżawione.

Podsumowując
Należy przyjąć dla ustalenia prawa do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (kryterium dochodowe), że każdy właściciel nieruchomości rolnej uzyskuje dochód miesięczny z 1 ha przeliczeniowego w wysokości wskazanej w rozporządzeniu, niezależnie od tego, w jaki sposób korzysta z nieruchomości lub w jaki sposób nią rozporządził.