Jagody o dziwnych kształtach, czyli słów kilka o suchodrzewie jadalnym
Suchodrzew kojarzy się krzewami i pnączami, uprawianymi w celach ozdobnych. Suchodrzewy i wiciokrzewy cenimy przede wszystkim ze względu na okazałe, często pięknie pachnące kwiaty. Należą one wszystkie do rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae), te które hodujemy w celach ozdobnych zwykle mają owoce niejadalne, a nawet toksyczne, czy trujące! Jest jednak wśród suchodrzewów grupa roślin o jadalnych jagodach, należą one do sekcji Caerulea. Wyróżniamy tu suchodrzew błękitny lub inaczej siny (Lonicera caeruela), suchodrzew jadalny (Lonicera caeruela var. edulis) i suchodrzew kamczacki (Lonicera caeruela var. kamtschatica). Odmiany uprawne są często mieszańcami pomiędzy wymienionymi gatunkami suchodrzewu, wszystkie są potocznie zwane suchodrzewem jadalnym lub jagodą kamczacką. Jak sama nazwa wskazuje roślina ta pochodzi z północnych rejonów Azji.
Pierwsze wzmianki o niej pojawiają się w literaturze rosyjskiej pod koniec XVII wieku, kiedy to podróżnicy i badacze Półwyspu Kamczackiego opisują zamiłowanie tamtejszej ludności do spożywania tych wyjątkowych jagód. W XX w. w Rosji zaczęto zakładać plantacje suchodrzewów, w Polsce jest znana głównie działkowiczom, ale z uwagi na coraz szersze zapotrzebowanie na ekologiczną produkcję owoców zaczyna wkraczać i do sadów towarowych. Jest to roślina bardzo odporna na mrozy, zimą wytrzymuje spadki temperatury do –450C, a pąki potrafią z powodzeniem przeżyć wiosenne przymrozki sięgające –80C. Krzewy te są również bardzo odporne na choroby i szkodniki. Bardzo rzadko atakują je patogeny, w okresach długotrwałych opadów deszczu mogą pojawiać się choroby grzybowe, można je jednak stosunkowo łatwo zwalczać za pomocą preparatów siarkowych dopuszczonych do stosowania w rolnictwie ekologicznym.
Krzewy jagody kamczackiej dorastają do 1,5–2 m wysokości, mają rozgałęziony, aczkolwiek płytki system korzeniowy, dlatego wymagają podlewania w okresach długotrwałej suszy. Aby uzyskać dorodne owoce, które w zależności od odmiany mogą przybierać kształt beczułkowaty, wydłużony, zaostrzony lub przypominający prostopadłościan, należy sadzić obok siebie co najmniej dwie odmiany, tak aby możliwe było zapylenie krzyżowe. Gwarantuje to powstawanie większych, dłuższych owoców, utrzymujących się na gałązkach krzewu przez dłuższy czas. Owoce mają barwę błękitną do granatowej z dużą ilością nalotu woskowego. Pojawiają się w zależności od odmiany i gatunku wyjściowego pod koniec maja lub w pierwszej połowie czerwca. Te ekojagódki to samo zdrowie, już od dawna były znane w medycynie ludowej jako środek wzmacniający naczynia krwionośne i obniżający ciśnienie krwi. Dziś wiemy, że stanowią one cenne źródło witaminy C i A, są bogate w żelazo, miedź i jod. Wspomagają leczenie wielu chorób i odtruwają organizm między innymi z metali ciężkich. Napar z suszonych kwiatów dział hamująco na rozwój wirusów i bakterii, więc jest pomocny przy przeziębieniach i grypie.
Jagody suchodrzewu są przede wszystkim owocami deserowymi, są soczyste, odznaczają się słodko-kwaśnym smakiem z lekką nutą goryczki. Nadają się na soki, dżemy, konfitury i oczywiście wyśmienite nalewki, są doskonałe do suszenia (jakby rodzynki) oraz mrożenia.
Do najczęściej polecanych odmian jagody kamczackiej należą: ‘Dlinnopłodna’, ‘Czelabinka’, ‘Wołoszebnica’ i ‘Sinogłaska’, są to odmiany pochodzące z Syberii, należy jednak wspomnieć, że i Polacy mają sukcesy w tworzeniu odmian suchodrzewu jadalnego. W Sadowniczym Zakładzie Doświadczalnym w Brzeznej zgromadzona jest bogata kolekcja odmian tej rośliny a także prowadzi się badania nad odmianami i ich selekcję. Do odmian pochodzących z polskiej hodowli należą m.in.: ‘Atut’, ‘Duet’, ‘Wojtek’ i ‘Karina’.
Początki bywają trudne, ale nowy produkt może sprawdzić się na rynku ze względu na walory smakowe i na wczesne pojawianie się owoców. Owoce osiągają dojrzałość jeszcze przed truskawkami, co czyni je bardzo atrakcyjnymi na klienta spragnionego po długiej zimie prawdziwych, ekologicznych, polskich owoców.
Autorka: Agnieszka Sobczyk
Źródła: „Ogrody” nr 11/2010, www.jagodnik.pl, M. Kołacz „Jagoda kamczacka” KPODR Minikowo, 2009, W. Seneta, J. Dolatowski „Dendrologia” PWN, W – wa, 2007
