Jak skutecznie chronić sad przed brunatną zgnilizną drzew pestkowych?

Brunatna zgnilizna drzew pestkowych to groźna i powszechnie występująca choroba wiśni, czereśni, śliw, moreli oraz brzoskwini. Co roku powoduje duże straty gospodarcze i jest przyczyną zniszczenia plonu w wielu sadach. Łagodna zima stworzyła idealne warunki do przezimowania patogenu. Niech nie zwiedzie nas zapowiadająca się susza – co prawda niska wilgotność nie sprzyja porażaniu roślin przez sprawcę brunatnej zgnilizny, jednak poprzednie sezony jasno pokazały, że choroba zdolna jest wywołać poważne straty nawet w sezony charakteryzujące się nieznacznymi opadami atmosferycznymi. Skuteczne zwalczanie brunatnej zgnilizny można uznać za podstawowy warunek opłacalności uprawy owoców pestkowych.

Planowanie zabiegów przeciwko wszelkim agrofagom powinno być wsparte znajomością ich biologii oraz cyklu rozwojowego. Solidna wiedza ułatwi podjęcie odpowiednich działań we właściwym czasie.

Brunatną zgniliznę drzew pestkowych wywołują grzyby z rodzaju Monilinia (M. fructigena, M. polystroma, M. laxa oraz M. fructicola). Patogen zimuje na porażonych pędach oraz zmumifikowanych owocach, które pozostały na drzewie bądź opadły na murawę i nie zostały uprzątnięte. Wiosną masowo kiełkują na nich zarodniki konidialne. Są przenoszone wraz z wiatrem lub wodą i w pierwszej kolejności infekują kwiaty poprzez pręciki oraz znamiona słupków – tak dochodzi do infekcji pierwotnych. Stamtąd, przez szypułki kwiatowe, grzybnia przerasta do młodych pedów. Później infekuje owoce, czemu sprzyja ich występowanie w skupieniach (zgnilizna przechodzi z owocu porażonego najwcześniej na owoce sąsiednie). Najwrażliwsze na porażenie są owoce dojrzewające, choć grzyb atakuje również te w stanie zielonym. Na porażonych organach ponownie powstają zarodniki konidialne, które odpowiadają za infekcje wtórne, a więc ekspansję choroby w pełni sezonu. 

Jak wspomniano, choroba poraża pędy, kwiaty oraz owoce. Na tych organach będziemy mogli zaobserwować objawy jej wystąpienia. Zaczyna się od tego, że porażone kwiaty przyjmują brunatne zabarwienie, zasychają i długo pozostają na drzewie. Objawem infekcji młodych pędów jest zwijanie się ich wierzchołków na kształt pastorałów oraz zasychanie liści. Ponadto na zamierających pędach można dostrzec wycieki gumy, która skleja z nimi liście. Charakterystyczne są oznaki porażenia owoców, na których powstają plamy gnilne z popielatymi, brodawkowatymi skupieniami zarodników, układającymi się często w okręgi. Później część owoców opada, a pozostałe kurczą się, marszczą i zasychają - dlatego nazywa się je mumiami. Niektóre nie odrywają się od drzewa, lecz wiszą na nim nawet do następnego sezonu. Trzeba podkreślić, że brunatna zgnilizna drzew pestkowych rozwija się bardzo szybko – zaniedbana, w przeciągu kilku dni może nieodwracalnie uszkodzić plon.

Nasilenie choroby zależy od warunków pogodowych, wielkości źródła infekcji oraz podatności odmiany. Rozwojowi choroby służą deszcze i wysoka temperatura, choć nie jest to warunek konieczny. Infekcjom wtórnym sprzyjają wszelkie uszkodzenia powłoki organów rośliny oraz pęknięcia owoców (spowodowane ich dojrzewaniem bądź czynnikami mechanicznymi, np. gradem). Do szczególnie silnych infekcji dochodzi po deszczach poprzedzonych okresem suszy – wówczas na skutek nagłego uwodnienia tkanek, dochodzi do licznych pęknięć, które stanowią wrota infekcji. Ryzyko wystąpienia choroby wzmaga również żerowanie szkodników, które uszkadzają skórkę pokrywającą organy i osłabiają kondycję rośliny.

Szkodliwość brunatnej zgnilizny nie zawiera się jedynie w poważnych stratach w plonie, choć to właśnie one są dla sadownika najbardziej dotkliwe. Należy pamiętać, że zamieranie pędów oraz konieczność ich wycinania systematycznie ogranicza powierzchnię owoconośną. W skrajnych przypadkach przebieg brunatnej zgnilizny może doprowadzić do całkowitego zamierania (wypadania) drzew.  Choroba może być także przyczyną skutków długofalowych - pogarsza kondycję roślin, zmniejszając odporność na mróz, szkodniki, patogeny oraz osłabiając siłę owocowania w kolejnych sezonach.

Zapobieganie chorobie to przede wszystkim usuwanie z drzew oraz murawy pod nimi porażonych owoców, które są źródłem infekcji wtórnych i miejscem zimowania patogenu. Trzeba je wynieść poza sad i najlepiej spalić. Należy również wycinać chore pędy i zwalczać szkodniki, które żerując na owocach, otwierają wrota dla infekcji.

O ile w uprawie amatorskiej zachowywanie powyższych wskazań powinno w miarę skutecznie ochronić drzewa przed chorobą bądź znacznie ograniczyć jej występowanie, to w uprawie wielkoobszarowej, w której mamy do czynienia z nagromadzeniem na określonej powierzchni setek drzew jednego gatunku, między którymi łatwo przenosi się choroba, sama profilaktyka to zdecydowanie za mało. Trzeba postawić na sprawdzone środki chemiczne, do których należy Topsin M 500 SC.

Topsin M 500 SC to wszechstronny fungicyd o działaniu systemicznym do stosowania zapobiegawczego, interwencyjnego oraz wyniszczającego. Aplikowany przed infekcją zapobiega wnikaniu strzępek infekcyjnych do tkanek, z kolei stosowany interwencyjnie, dzięki układowemu działaniu w roślinie niszczy patogeny już obecne w tkankach, także w miejscach, na które nie został naniesiony. Jego skuteczność potwierdzona jest wieloletnim stosowaniem do ochrony upraw rolniczych, sadowniczych, warzywnych, roślin ozdobnych oraz w szkółkach leśnych na całym świecie. Środek wyróżnia się wyjątkowo szerokim spektrum zwalczanych patogenów oraz gatunków roślin, do ochrony których może być stosowany.

Prócz omawianej w artykule brunatnej zgnilizny drzew pestkowych, Topsin M 500 SC zwalcza także inne choroby wiśni, czereśni, śliwy, brzoskwini oraz moreli - drobną plamistość liści drzew pestkowych, dziurkowatość liści drzew pestkowych, leukostomozę drzew pestkowych, mączniaka prawdziwego brzoskwini, jak również choroby kory i drewna. Doskonale nadaje się również do zabezpieczania ran po gradobiciu. Może być stosowany przez użytkowników profesjonalnych do ochrony wielohektarowych plantacji i sadów oraz w uprawach małoobszarowych. Po szczegółowe wskazania dotyczące terminów stosowania, zalecanych dawek oraz techniki oprysku, odsyłamy do etykiety produktu.