Soki NFC. Dlaczego podbijają polski rynek?

adminrafal 01 czerwiec 2015

Soki bezpośrednie, mętne, nie z koncentratu, do których zalicza się soki produkowane przez sadowników i sprzedawane w opakowaniach Bag in Box, zanotowały w ostatnich 4 latach wzrost spożycia w Polsce o 57 proc., podczas gdy w Europie ich spożycie zwiększyło się o 12,5 proc.

W czym tkwi sukces soków NFC na naszym rynku?
Jednym z czynników, który wpłynął na popularność tych soków to moda na zdrowy styl życia. Soki bezpośrednie promowane są jako źródło antyoksydantów czy polifenoli, witamin, błonnika, są źródłem szybkiej i zdrowej energii dla organizmu. Konsumenci dobrze przyjęli i zaakceptowali marketingowy przekaz, głoszący że są to soki naturalne, bezpośrednio tłoczone, mało przetworzone. Opakowania Bag in Box uznawane są za wygodne w użyciu, szczególnie dla rodzin.

Przybywa w gospodarstwach producentów owoców tłoczni soków NFC. Mają na to wpływ fundusze unijne, rozwój mikro przedsiębiorczości na wsi. Rozwijają się grupy producentów owoców, które dzięki tłoczni poszerzają swoją ofertę. Rozwojowi produkcji soków bezpośrednio tłoczonych sprzyja relatywnie niska bariera wejścia w biznes sokowy, gdyż wystarczy zainwestować ok. 1,5 mln złotych by uruchomić produkcję soków. Nasze społeczeństwo bogaci się i rozwija, a takie właśnie społeczeństwa sięgają po soki NFC (w Japonii i USA 80 proc. soków to NFC). Poza tym sieci handlowe dostrzegły możliwość zwiększenia sprzedaży soków, uzupełnienia tej kategorii i poprawę rentowności sprzedaży za pomocą NFC. Jeśli się porówna soki z koncentratu i NFC to marża sieci w przypadku pierwszych wynosi 54,8 proc. , w drugim 63,77 proc.

Czy soki NFC mogą wytrzymać konkurencję z sokami produkowanymi z koncentratu?
Koszty dla producenta soku odtwarzanego wynoszą 1,32 zł/l, a NFC 1,75 zł/l. Opakowanie dla NFC to koszt 0,86 zł/l, a dla soku odtwarzanego 0,48 zł/l. Droższe jest też tłoczenie NFC - 0,40 zł/l, tańsza jest produkcja soku z koncentratu 0,27 zł/l. Jednak marża producenta jest wyższa w przypadku NFC - 31,3 proc., podczas gdy dla soków odtwarzanych wynosi zaledwie 3 proc. Cena netto sprzedaży do sieci dyskontów dla soku odtwarzanego wynosi 1,36 zł/l, a NFC 2,33 zł/l. (wyliczenia przy założeniach m.in. rozlew półautomatyczny NFC na gorąco; cena jabłek przemysłowych 0,23 zł/kg, cena koncentratu 70*Bx – 2,90 zł, cena jabłek na soki NFC – 30 zł/kg, przy czym 1,4 kg jabłek do wyprodukowania 1 l soku).

Różne podkategorie, różne oblicza NFC
Warto przyjrzeć się poszczególnym podkategoriom soków NFC. Pierwsza z nich to soki w Bag in Box, druga to soki sprzedawane w butelkach szklanych, PET i w kartonach (rynek detaliczny), trzecia to soki produkowane w ilościach hurtowych, które są trzymane w specjalnych warunkach, w atmosferze azotu. Sprzedaje się je hurtowo, przewożąc w ciężarówkach-cysternach.

Soki NFC w opakowaniach typu Bag in Box rozlewane są w aseptyce lub „na gorąco”, dystrybuowane lokalnie lub sprzedawane w sieciach handlowych. W Polsce istnieje ok. 120 zakładów, które produkują taki sok, z czego 70 prowadzi działalność handlową regionalnie lub wyłącznie w skali kraju (nie eksportuje). 50 zakładów produkuje wyłącznie na rynek lokalny, świadczy usługi tłoczenia soków dla producentów owoców.
W 2014 r. produkcja soków NFC w Bag in Box wyniosła ok. 50 mln l. Warto zwrócić uwagę, że obecnie ponad 50 proc. soków sprzedawanych w tej formie to soki wieloowocowe. Główni gracze w tej kategorii to firmy: Activ, Bewa, Sad Sandomierski, Słoneczna Tłocznia, Appol. Ten ostatni oraz firma Bewa korzystają z systemu rozlewania aseptycznego.

Druga podkategoria soków NFC, sprzedawanych w opakowaniach szklanych, PET i kartonach, znajduje się w ofercie prawie wszystkich głównych producentów soków, nektarów i napojów w Polsce. Są one rozlewane w warunkach aseptycznych, pasteryzowane w opakowaniach. Odrębną grupą w ofercie tych firm są soki niepasteryzowane tzw. jednodniowe, które muszą być sprzedawane w warunkach chłodniczych. Główni producenci tych soków na polskim rynku to Marwit, Victoria Cymes, Multi-Smak, Viva Natura.

Trzecia podkategoria to soki NFC produkowane masowo, głównie z zakładach produkujących zagęszczone soki owocowe. Tutaj sok przetrzymywany jest w aseptycznych zbiornikach, w atmosferze azotu i niskiej temperaturze. Eksportowany jest w aseptycznych autocysternach. Ile dokładnie produkuje się soków NFC luzem w zakładach przetwórczych? Według danych IERiGŻ w 2014 r. zakłady na terenie Polski miały pojemność ok. 45 mln l zbiorników do składowania NFC. Wyprodukowaliśmy w kraju ok. 90 mln litrów, z czego 96 proc. stanowił sok jabłkowy. Co ważne, rozpoczęte są lub planowane inwestycje pozwalające podwoić ilość zbiorników do składowania NFC. W 2014 Polska wyeksportowała 63, 8 mln l tego soku, z czego 29,2 mln l do Niemiec i 14,6 mln l do Wielkiej Brytanii.

Polski ewenement – gwałtowny wzrost spożycia
Interesująca jest dynamika spożycia soków NFC w Polsce na tle Europy. Od 2010 r. do 2014 r. spożycie tych soków wzrosło u nas o prawie 58 proc., gdy w tym samym czasie w Europie średni wzrost wyniósł 12,5 proc. Jednocześnie obserwuje się u nas i na zachodzie Europy 20 proc. spadek spożycia soków z koncentratu.

W okresie 2010-2014 w Polsce nastąpił wzrost spożycia soków bezpośrednich z 42 do 66 mln litrów. Soki NFC stanowią u nas już 15,4 proc. udziału w rynku soków i jest to poziom zbliżony do sytuacji w Niemczech, jednak tam rynek jest większy – w 2014 r. Niemcy wypili prawie 268 mln l soków NFC. Najbardziej rozwinięty w Europie rynek soków NFC jest we Francji, gdzie stanowi on 62 proc. rynku soków (spożycie w 2014 r. wyniosło 775 mln l) i w Wielkiej Brytanii – 42 proc. (spożycie – 441 mln l). Dużą popularnością soki bezpośrednie cieszą się także w Hiszpanii (24 proc.), Norwegii (26 proc.) i Holandii (21,5 proc.). Najmniejszy udział w rynku mają one we Włoszech (8 proc.) i w Rosji (10 proc.), jednak to właśnie w Federacji Rosyjskiej notowany jest przyrost spożycia niemal tak duży, jak w Polsce (+42 proc.). Jeszcze tylko w jednym kraju rośnie tak szybko udział soków Not From Concentrate w rynku. Jest to Norwegia, gdzie w okresie 2010-2014 spożycie wzrosło o 54 proc. Patrząc całościowo na Europę – mieszkańcy naszego kontynentu wypili 1916,5 mln litrów soków NFC w 2014 r.

W Polsce główne marki soków NFC to: Marwit 22 mln l (34 proc. rynku), Tymbark 11 mln l (17 proc.) , Ogrody Natury 7,5 mln l (11,5 proc.), marki własne sieci handlowych 6 mln l (9 proc.), Victoria Cymes 5 mln l (8 proc) , inne marki 13 mln l (20 proc.) - dane za 2013 r.
W Polsce najwięcej produkuje się jabłkowego soku NFC – 16,6 mln litrów (25 proc. rynku). Spożycie per capita w Polsce soków NFC w 2014 r wynosiło już prawie 3 l na osobę/ rok, czyli niemal dogoniliśmy Niemców (3,3 l) i Holendrów (3,4 l). Wciąż nam jeszcze daleko do Francuzów (11,7 l), Brytyjczyków (7 l) i Norwegów (prawie 7 l). Mniej od Polaków soków bezpośrednich spożywają m.in. Hiszpanie (2 l) i Włosi (0,2 l).

Tłocznie u producentów owoców - Jaki wpływ na zakłady przetwórcze?
Jakie ma znaczenie dla rynku owoców do przetwórstwa tak duża dynamika wzrostu produkcji oraz spożycia soków bezpośrednich? Warto wymienić najważniejsze aspekty. W Polsce na soki NFC przeznaczanych jest ok. 200 tys. ton jabłek. Liczni i rozdrobnieni producenci stymulują przechowalnictwo owoców. Rozdrobnienie produkcji oraz produkcja usługowa utrudnia pozyskanie surowca poza sezonem produkcyjnym, szczególnie od grup producentów, a to oznacza, że wzrośnie zainteresowanie gorszymi sortami owoców mrożonych.

Jakie są zagrożenia i bariery dla rozwoju tej kategorii soków? Piotr Trojanowicz, prezes Polkon uważa, że istnieje obawa, że małe firmy nie utrzymają jakości soków (mikrobiologia, stałe walory sensoryczne, właściwa informacja na opakowaniu). Duża konkurencja licznych małych firm zniszczy marżę i jakość. Duże firmy rozlewające soki, nektary i napoje już planują wejście na rynek z opakowaniem Bag in Box co jeszcze pogłębi rywalizację na rynku, zatem sieci handlowe będą mogły rozgrywać konkurujących ze sobą dostawców. Jeśli rozpocznie się produkcja napojów w opakowaniach Bag in Box, może to doprowadzić do utraty wizerunku produktu, jakim dotychczas jest sok bezpośredni sprzedawany w tego typu opakowaniach. Niezorganizowani i liczni producenci soków NFC nie są w stanie walczyć o należytą promocję tej kategorii. Można zakładać, że soki NFC będą w przyszłości konkurować o miejsce na rynku z sokami odtwarzanymi z koncentratu.

Na podstawie wykładu Piotra Trojanowicza, prezesa Polkon (Sympozjum KUPS 2015)