Kredyty na grunty rolne: rolnicy apelują o dostosowanie wyceny do realiów rynkowych

Dostęp do kredytów preferencyjnych na zakup gruntów rolnych od lat stanowi jeden z kluczowych elementów wspierania inwestycji w gospodarstwach. Jednak obecne zasady ich udzielania coraz częściej budzą zastrzeżenia ze strony środowisk rolniczych. Krajowa Rada Izb Rolniczych, na wniosek Mazowieckiej Izby Rolniczej, zwróciła się do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Stefana Krajewskiego z propozycją wprowadzenia zmian w sposobie ustalania wysokości kredytów.

Kredyty z dopłatą do oprocentowania, przeznaczone na zakup gruntów rolnych (linia Z), wyliczane są dziś na podstawie cen publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny dla całego województwa. W praktyce oznacza to, że realne ceny rynkowe – często znacząco odbiegające od średnich GUS – nie są uwzględniane przy ocenie wniosku kredytowego.

Różnice te bywają ogromne. W obrębie jednego województwa ceny gruntów tej samej klasy mogą być nawet kilkukrotnie wyższe od statystycznych. Jeśli cena rynkowa okazuje się niższa niż ta ogłaszana przez GUS, mechanizm ograniczenia kredytu poprzez wkład własny rolnika działa poprawnie. Problem pojawia się w odwrotnej sytuacji, gdy wartość ziemi przewyższa dane GUS. Wówczas rolnicy zmuszeni są do wniesienia wkładu własnego sięgającego często ponad 50% ceny zakupu, co w praktyce ogranicza dostępność wsparcia.

W piśmie z 8 września 2025 r. KRIR zaapelowała o zmianę zasad. Kluczowa propozycja dotyczy wprowadzenia obowiązku dla banków, aby przy ustalaniu wysokości kredytu obok danych GUS uwzględniały także faktyczną wartość rynkową nabywanych gruntów.

Dodatkowo samorząd rolniczy postuluje umożliwienie bankom podniesienia ceny umownej maksymalnie o 30% – w zależności od lokalizacji działki. Taki mechanizm pozwoliłby lepiej odzwierciedlać lokalne różnice wynikające m.in. z atrakcyjności położenia czy potencjału rozwojowego gruntów.

Zdaniem rolników i izb rolniczych obecny system znacząco ogranicza funkcję wsparcia, jaką powinny pełnić preferencyjne kredyty. Wprowadzenie postulowanych modyfikacji zwiększyłoby dostępność finansowania, zmniejszając obciążenie rolników związane z wysokim wkładem własnym.

Dostosowanie zasad do realiów rynkowych mogłoby ułatwić zakup ziemi, wspierać modernizację gospodarstw i przyczynić się do wzrostu ich konkurencyjności. KRIR podkreśla, że zmiany te mają nie tylko charakter finansowy, lecz także strategiczny – dotyczą bowiem przyszłości rozwoju polskiego rolnictwa.