Niebezpieczne niedobory manganu

Znaczenie makroelementów w rolnictwie jest szeroko dyskutowane i powszechnie uznaje się wagę utrzymywania odpowiedniego poziomu nawożenia azotem, fosforem czy potasem. Jednakże niezwykle istotne w uprawie roślin są także mikroelementy: żelazo, bor, mangan, cynk czy molibden. Odgrywają one ważną rolę w systemach enzymatycznych wielu procesów metabolicznych zachodzących w organizmie rośliny.
 Na przykład mangan, jest niezbędnym dla życia roślin mikroelementem pokarmowym. Pierwiastek ten jest regulatorem i stymulatorem wzrostu, aktywatorem wielu procesów enzymatycznych. Bierze udział w procesach przyswajania azotu i syntezy białek, syntezy witaminy C, oddychania i fotosyntezy. Jego niedobór powoduje spadek ogólnej kondycji uprawy, zaburza prawidłowy wzrost i rozwój roślin, prowadzi do występowania wielu chorób. Odpowiedzialny jest również (razem z żelazem) za reakcje redukcji azotanów i pozyskiwania azotu. Bierze udział w zapewnianiu trwałości chlorofilu, a jego niedobór powoduje rozpad chlorofilu pod wpływem silnego światła. Mangan jest uważany za najważniejszy katalizator w cyklu Krebsa. Przy jego niedostatku ilość przyswajalnego dwutlenku węgla jest obniżona, co zmniejsza intensywność fotosyntezy; odpowiednie zaopatrzenie roślin w mangan jest zatem konieczne do prawidłowego rozwoju roślin i wydania wysokich plonów.
W glebach mangan występuje w związkach mineralnych i organicznych, w minerałach pierwotnych pod postacią trudno rozpuszczalną i trudno przyswajalną dla roślin. Natomiast czynnym, przyswajalnym przez rośliny jest mangan rozpuszczalny, wymienny, który jednak łatwo ulega redukcji. Zawartość przyswajalnych form manganu i jego dostępność dla roślin uzależniona jest m.in. od odczynu gleby i jej uwilgotnienia. Niedoborów manganu oraz utrudnionego jego pobierania można spodziewać się na glebach zasobnych w żelazo i siarkę, jak i na silnie zasadowych lub świeżo wapnowanych (wapnowanie ogranicza przyswajalność manganu). Niedobory manganu występują u roślin uprawianych na glebach obojętnych i zasadowych oraz torfowych i węglanowych. W glebach dobrze uwodnionych zawartość manganu przyswajalnego jest na ogół wyższa niż w glebach słabo uwodnionych, a co za tym idzie, spadek dostępności tego pierwiastka dla roślin towarzyszy także okresom suszy. Pobieranie manganu utrudnione jest także przy nadmiernej podaży potasu.

Anna Rogowska