Przędziorek chmielowiec w malinach – skuteczne i  bezpieczne zwalczanie

Maliny zaliczane są do najczęściej uprawianych krzewów owocowych w Polsce. Wynika to w głównej mierze z dużego zapotrzebowania na owoce deserowe i owoce do przetwórstwa. Ma to również związek z wyjątkowymi walorami smakowymi i zdrowotnymi malin: owoce te są pyszne i aromatyczne, ponadto zawierają bogactwo witamin (m.in. C, E, K i PP), mikroelementów oraz kwasów organicznych, pektyn, antocyjanów i błonnika. Maliny, podobnie jak inne rośliny sadownicze, mogą być atakowane przez liczne choroby o podłożu grzybowym lub wirusowym, a także wiele gatunków szkodników. Jednym z najważniejszych szkodników jest przędziorek chmielowiec. Ten drobny pajęczak z rodziny przędziorkowatych stanowi duże zagrożenie na plantacjach malin, szczególnie dla odmian owocujących na pędach jednorocznych. Zaatakowane przez szkodnika rośliny słabo rosną, a plon jest niższy i gorszej jakości. Ponadto rośliny opanowane przez szkodniki są bardziej wrażliwe na przemarzanie podczas mroźnych zim.

Charakterystyka i objawy żerowania

Przędziorek chmielowiec (Tetranychus urticae) to powszechnie występujący szkodnik, żerujący na około 180 gatunkach roślin. Samice mają kształt owalny, długości ok. 0,5 mm, zmieniają barwę w zależności od pory roku. Formy zimowe są koloru karminowego, letnie natomiast są żółte z dwiema ciemniejszymi plamami po bokach. Samiec jest trochę mniejszy od samicy, ok. 0,13 mm długości, natomiast larwa ma barwę zielono-żółtą i jest mniejsza od form dorosłych. Samice rozpoczynają żerowanie wiosną, przed kwitnieniem, w temperaturze ok. 10 – 11°C. Żywią się sokami roślinnymi i składają jaja na dolnej stronie liści. W zależności od warunków atmosferycznych pełny rozwój przędziorka chmielowca trwa 2-3 tygodnie, a w sezonie rozwija się od 5 do 6 pokoleń. Sucha i gorąca pogoda sprzyja namnażaniu się szkodnika.

Objawami żerowania są małe, z czasem powiększające się żółte plamy, które mogą pokrywać znaczną część liścia. Liście stopniowo brązowieją, zasychają, a ich brzegi zwijają się do góry. Na dolnej stronie liścia pojawia się delikatna pajęczyna produkowana przez przędziorka. Liście ulegają przedwczesnemu żółknięciu i opadaniu.

Terminy i sposoby lustracji oraz progi zagrożenia

W prowadzeniu racjonalnej ochrony plantacji malin bardzo ważne jest wczesne wykrycie szkodnika. Dlatego też konieczne jest okresowe prowadzenie lustracji w czasie wegetacji roślin. Lustracje na obecność przędziorków powinno się przeprowadzać przez cały sezon, co 1-2 tygodnie, przy pomocy lupy lub binokularu. Liczy się przędziorki znajdujące się na dolnej stronie liści, pobierając 1-2 liście z rośliny. Następnie liczbę znalezionych szkodników dzieli się przez liczbę sprawdzonych liści. Wiosną lustracje powinny być częstsze niż latem, aby ustalić prawidłowy termin zabiegów, gdyż w zależności od warunków pogodowych wegetacja roślin może następować szybko i równie szybko mogą rozwijać się poszczególne stadia szkodników. Często właściwie dobrany termin pierwszego zabiegu decyduje o skuteczności zwalczania szkodnika, a wczesne stadia rozwojowe są bardziej wrażliwe na środki ochrony roślin. W ten sposób unikniemy powtarzania zabiegów lub przynajmniej ograniczymy ich ilość, co nie pozostaje bez wpływu na środowisko naturalne i organizmy pożyteczne.

Samo stwierdzenie obecności szkodnika nie oznacza jeszcze, że zabieg jest konieczny. Decyzja o zabiegu powinna być podjęta w oparciu o progi ekonomicznej szkodliwości, czyli takiej liczebności szkodnika, przy której wartość przewidywanej utraty plonu przewyższa koszt wykonania zabiegu. W przypadku przędziorka chmielowca próg zagrożenia zależy od odmiany oraz fazy rozwojowej rośliny. Dla malin owocujących na pędach dwuletnich zagrożenie stanowią więcej niż 2 przędziorki na 1 liść (przed zbiorem owoców) oraz więcej niż 5 przędziorków na 1 liść (po zbiorach), natomiast w przypadku malin owocujących na pędach jednorocznych, np. „Polana” próg zagrożenia wynosi powyżej 1 przędziorka na 1 liść.

Metody ograniczania przędziorka chmielowca

Ponieważ przędziorki są szkodnikami o dużym, a lokalnie nawet bardzo dużym znaczeniu, ważnym czynnikiem ograniczającym ich rozwój jest sadzenie roślin kwalifikowanych wolnych od przędziorka. Ponadto, jeśli to możliwe, zaleca się introdukcję roztoczy drapieżnych z rodziny dobroczynkowatych (Phytoseiidae), które redukują populację przędziorka chmielowca.

Zabiegi chemiczne przeciwko szkodnikom stosuje się wyłącznie wtedy, gdy zagrożenie dla roślin jest duże i przekroczony został próg ekonomicznej szkodliwości. Na plantacjach malin zaatakowanych przez przędziorka zwalczanie potrzebne jest zazwyczaj przed kwitnieniem, ewentualnie po pełni kwitnienia. W razie konieczności zabiegi można wykonać również po zbiorach owoców. Bardzo ważne jest, aby podczas oprysku dokładnie pokryć spodnie strony liści, gdzie przebywają i żerują zarówno larwy, jak i dorosłe formy przędziorków. Podczas przeprowadzanych zabiegów należy bezwzględnie przestrzegać okresów karencji i prewencji.

W celu zwalczania przędziorka chmielowca zaleca się stosowanie środka ochrony roślin Grot 18 EC zawierającego substancję czynną abamektynę. Abamektyna to produkt pochodzenia naturalnego, otrzymany w wyniku fermentacji promieniowca glebowego Streptomyces avermitilis. Na szkodniki działa kontaktowo i żołądkowo. Atakuje system nerwowy roztoczy, powodując ich nieodwracalny paraliż. Dzięki temu mechanizmowi abamektyna jest skuteczna w sytuacjach, gdy wystąpiła odporność na tradycyjne środki owadobójcze i roztoczobójcze. Grot wnika do rośliny w ciągu kilku godzin, dzięki czemu nie pozostaje na powierzchni i nie zagraża faunie pożytecznej. Szkodniki przestają żerować w ciągu kilku godzin od zastosowania środka.

Grot 18 EC najlepiej stosować wieczorem, po oblocie pszczół. Zaleca się wykonać maksymalnie 2 zabiegi w sezonie, zachowując 28-dniowy okres przerwy miedzy nimi. Należy unikać wykonywania zabiegu podczas silnego nasłonecznienia, gdyż abamektyna jest bardzo szybko rozkładana przez promienie UV.

Oprócz chemicznych środków ochrony roślin można wykorzystać również produkty nie należące do tej kategorii, ale zwalczające szkodniki w sposób fizyczny. Przykładem takiego produktu jest K-PAK będący mieszaniną związków silikonowych. Po zaaplikowaniu na roślinę tworzy na powierzchni powłokę uniemożliwiającą poruszanie się szkodników, w wyniku czego owady i roztocza giną. K-PAK może być stosowany wielokrotnie w sezonie, nie powodując uodparniania się szkodników. W związku z tym, że produkt ten nie zawiera aktywnych pestycydów, nie posiada okresu karencji.

Preparat K-PAK należy zastosować w momencie pojawienia się pierwszych kolonii szkodników. W razie potrzeby zabieg można powtórzyć po około 5-7 dniach. Unieruchomienie szkodników następuje już po 2 godzinach od oprysku, natomiast najwyższą skuteczność uzyskuje się  po ok. 6 dniach od wykonania zabiegu. W przypadku dużej inwazji szkodników, K-PAK można stosować również w mieszaninie z tradycyjnymi środkami owadobójczymi i roztoczobójczymi, m.in. Grot 18 EC. K-PAK podnosi efektywność zabiegu.

Odpowiedzialny producent środków ochrony roślin, Synthos AGRO, ostrzega: ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje umieszczone na etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zapoznaj się z zagrożeniami i postępuj zgodnie ze środkami ostrożności wymienionymi na etykieci

Autor: Anna Chyra, Specjalista ds. Rejestracji Synthos AGRO