Przełom w odżywianiu fosforem
Fosfor wraz z azotem i potasem jest tzw. pierwiastkiem pierwszoplanowym, a więc głównym składnikiem odżywczym roślin. Stosowany jest najczęściej przed siewem roślin uprawnych, zaleca się jego wcześniejsze wymieszanie z glebą. Spełnia ważne funkcje plonotwórcze – dostarcza energii do życia roślin, bierze udział w procesie fotosyntezy, powstawaniu węglowodanów, białek i tłuszczów.
Rośliny dobrze odżywione fosforem to takie, które wytworzyły dobrze rozwinięty system korzeniowy, są bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne i w mniejszym stopniu ulegają wyleganiu. Optymalny dostęp do fosforu umożliwia roślinom zawiązanie większej ilości nasion oraz skraca termin dojrzewania. Ważne jest też działanie tego składnika na podniesienie tolerancji roślin na stresy: niską temperaturę, niedobór wody, a nawet porażenie przez choroby. Nawożenie fosforem od dawna stosowane jest w produkcji rolniczej. Pierwszą jego formą było wykorzystanie nawozów organicznych, takich jak odchody zwierzęce czy ludzkie oraz resztki roślin. Natomiast przemysłowa produkcja rozpoczęła się na początku XIX wieku. Dziś na rynku fosfor dostępny w nawozach mineralnych jest głównie w postaci superfosfatów prostych (SSP), superfosfatów potrójnych lub wzbogaconych (TSP) oraz jako fosforan amonu (DAP). Każdy z nawozów zawiera w swoim składzie część fosforu rozpuszczalną w wodzie, która jest szybko dostępna dla roślin (szczególnie w początkowym okresie wzrostu) oraz część rozpuszczalną w kwasach glebowych, która dostępna jest w późniejszym okresie.
Fosfor spośród wszystkich składników pokarmowych najbardziej narażony jest na uwstecznianie, co zasadniczo ogranicza jego wykorzystanie przez rośliny. Proces ten polega na wiązaniu tego składnika z kationami glinu, żelaza oraz wapnia co powoduje przechodzenie do form, które są słabo rozpuszczalne w wodzie, a przez to słabo dostępne dla roślin. Na intensywność tego procesu bardzo mocno wpływa odczyn gleby. Najwyższa dostępność fosforu występuje przy pH w zakresie 6,5-7,0. W środowisku kwaśnym przy pH < 6,5 uwstecznianie fosforu polega na łączeniu się tego składnika z kationami glinu, żelaza i manganu, natomiast w środowisku zasadowym pH >7 uwstecznianie fosforu polega na łączeniu się tego składnika w trudno rozpuszczalne i niedostępne dla roślin fosforany wapniowe.
Przyjmuje się, że tylko niewielka część (ok. 30%) fosforu wprowadzonego w formie nawozów mineralnych do gleby jest dostępna dla roślin. Reszta ulega długoletnim w/w skomplikowanym przemianom w glebie i w zasadzie jest dla nich niedostępna. Tak więc odżywianie roślin fosforem nie jest łatwe i wymaga stałego monitoringu i uzupełniania w każdym roku. Problematyka zwiększenia efektywności nawożenia fosforem oraz ograniczenia strat związanych z procesami jego uwsteczniania jest od dawna tematem badań dla wielu specjalistów naukowych oraz firm produkujących nawozy.
Niewątpliwym krokiem milowym i prawdziwą innowacją w tej dziedzinie jest Top-Phos wprowadzany w tym roku przez firmę Timac Agro Polska. Jest to z całą pewnością światowe odkrycie, które wprowadza nowe spojrzenie na problematykę wykorzystania fosforu. Rozwiązanie to przełamuje dotychczasowe stereotypy oraz wprowadza nową jakość w odżywianiu tym składnikiem. Badania nad innowacyjną formułą trwały około sześciu lat angażując wiele ośrodków naukowych i laboratoriów na świecie. Samo opracowanie formuły chemicznej zajęło 3 lata, w kolejnym okresie w instytucie CERA we Francji należącym do grupy opracowano technologię produkcji przemysłowej całkowicie nowej grupy nawozów.
Top-Phos jest najważniejszą innowacją (know-how) Grupy Roullier w rolnictwie. Jest to całkowicie nowa, chroniona forma fosforu. Top-Phos jest nową cząsteczką zawierającą fosfor. Jest to całkowicie nowy związek chemiczny, w którym połączono fosfor z cząsteczką organiczną mostkiem wapniowym. Nie jest więc to składnik zmieszany z inną substancją w celu zwiększenia jego aktywności. Zadaniem tej unikalnej formuły jest rozwiązanie bardzo istotnego problemu nawozowego, polegającego na uwstecznianiu się z innymi pierwiastkami fosforu podanego w nawożeniu do związków nierozpuszczalnych w wodzie, o czym pisałem wcześniej. Dzięki zastosowaniu tej innowacji efektywność nawożenia fosforowego może wzrosnąć z 30% do nawet 90%. To ogromny postęp w tej dziedzinie. Do tego dochodzi także dłuższy czas działania w stosunku do tradycyjnych form tego składnika. Przeprowadzone doświadczenia z nową formułą jednoznacznie wskazują na to, że lepsze wykorzystanie fosforu w nowej technologii pomaga roślinie wydać wyższy plon: w zbożach o ok. 10%, w kukurydzy o ok. 11%, a w ziemniakach o ok. 13%.
Nowa linia nawozów zawierających tę formułę jest obecnie szeroko wprowadzana w Europie, w tym również w Polsce. Już w październiku w pojawią się dwa nawozy zawierające tę innowacyjną formę fosforu. Będą to Eurofertil Top 35 NP oraz Eurofertil Top 51 NPK. Oba nawozy dedykowane są startowemu odżywianiu roślin jarych, w szczególności kukurydzy, buraków cukrowych, ziemniaków i warzyw. Obok składników odżywczych zawierają także znany i ceniony kompleks o działaniu biostymulującym Physio+ oraz wysoko reaktywny węglan wapnia mezocalc. Niebawem pojawią się także kolejne produkty w tej technologii.
Biorąc pod uwagę wszystkie korzyści wypływające z zastosowania nowej technologii, poparte bardzo dobrymi wynikami doświadczeń polowych, jesteśmy przekonani, że nowa lina nawozów przyniesie producentom rolnym wymierne korzyści. Dzięki doskonałej przyswajalności, spełniają one oczekiwania plantatorów, zapewniając optymalne odżywienie roślin uprawnych. Przyszłość stała się faktem. Nowy wymiar fosforu jest już do Państwa dyspozycji.
Paweł Kocel
