Magnez - warto o nim pamiętać

Przedwiośnie, a zatem czas myśleć o nawożeniu.

Profesor Ismail Cakmak z Sabanci University w Istambule w Turcji podczas konferencji poruszył temat magnezu w nowoczesnej produkcji roślinnej. Zanim jednak przystąpił do omawiania tematu, nadmienił, że pierwiastek ten jest niezwykle ważny dla ludzi. Potwierdził doniesienia, że przyczyną wielu nagłych zawałów u ludzi może być znaczny niedobór magnezu, a wyrównanie jego braków powoduje zmniejszenie częstotliwości ostrej niedokrwiennej choroby serca.

Magnez (Mg) jest tym w chlorofilu czym żelazo w krwi ludzkiej – centralnym atomem w cząsteczce. Brak Mg objawia się w postaci chloroz między nerwami. Aby następowało wiązanie dwutlenku węgla w procesie fotosyntezy, konieczny jest właśnie ten składnik, a gdy go brakuje, więc zmniejsza się produkcja substancji zapasowych. Magnez aktywuje wiele procesów enzymatycznych, uczestniczy w syntezie białek, tworzeniu energii, oddychaniu, a także dystrybucji asymilatów w roślinie.

Profesor dr hab. Witold Grzebisz z UP w Poznaniu sprecyzował, że w Polsce Centralnej gleby zawierają bardzo niewiele magnezu. Lepiej jest na zachodzie kraju, a także za Odrą, w Niemczech, Holandii i Belgii, a także na południu, np. w Czechach. Zdarza się, że podglebie jest bogatsze w ten składnik pokarmowy, niż warstwa wierzchnia, z której następuje wymywanie.

Przy wyrównywaniu niedoborów tego składnika, należy jednak dbać o poziom zasobności potasu (K) i odwrotnie – nawożenie potasem może spowodować braki magnezu.

Magnez jest corocznie wywożony wraz z plonem. Dawka wynosi 20–80 kg/ha w czystym składniku w zależności od uprawy. Wiele jest nawozów magnezowych, ale nie każdy z nich jest równie dostępny dla roślin.

Niedobór magnezu
1.    Skutkiem niedoboru magnezu są jasne chlorozy międzynerwowe, które uwidaczniają się na liściach dopiero po kilkunastu dniach od zaistnienia deficytu. Zanim się pojawią, następuje zahamowanie transportu produktów fotosyntezy w obrębie rośliny, za który odpowiedzialny jest magnez. Dochodzi do gromadzenia asymilatów w liściach, które nie są odprowadzane z liści do innych części roślin.
2.    Powoduje także niedorozwój systemu korzeniowego.
3.    Ważny jest w fazie generatywnej, łącznie z potasem. Rośliny potrzebują wtedy dużo magnezu, aby transport przebiegał sprawnie i wszystkie części były zaopatrzone w asymilaty.
4.    Wpływa także na transport protein, nie tylko cukrów.
5.    Brak wody lub składników pokarmowych objawia się bardziej w przypadku, gdy system korzeniowy jest mniejszy, a ma to miejsce gdy występuje niedobór magnezu. W takiej sytuacji wzrasta także wrażliwość na suszę i właściwe nawożenie.
6.    Brak magnezu powoduje zwiększenie fototoksyczności. Zwiększona wrażliwości na światło słoneczne wynika z nadmiernej akumulacji produktów fotosyntezy w liściach, co hamuje proces dalszego wytwarzania składników zapasowych zwiększoną absorpcję promieni słonecznych. Blokowania fotosyntezy na skutek niemożności odprowadzenia asymilatów jest bardzo niekorzystnym skutkiem niedoboru magnezu.
7.    Polskie gleby, podobnie jak gleby w wielu innych rejonach świata są kwaśne, a rośliny zmuszone są radzić sobie w tych trudnych warunkach. W kwaśnym środowisku, gdzie występuje glin (Al) korzenie produkują substancje specjalne kwasy, dezaktywujące szkodliwy wpływ tego pierwiastka. Jeśli w glebie występuje niedobór magnezu, wytwarzanie substancji blokujących działanie glinu zmniejsza się, a system korzeniowy nie rozwija się należycie. Magnez chroni przed toksycznym działaniem glinu w kwaśnych glebach.
8.    Jest potrzebny jest także do dystrybucji miedzi w roślinie.

Nawozy magnezowe można stosować nawet zimą, już w lutym/marcu, podczas przerw w opadach w temperaturze około 0°C. Roślina musi pobrać trzy razy więcej magnezu niż później wykorzysta, gdyż konieczne jest wypełnienie przestrzeni międzykomórkowych. Magnez i potas pobierane są łącznie.
Gdy występuje niedobór magnezu trudno spodziewać się obfitego plonowania. Pierwiastek ten ma wybitnie plonotwórcze działanie.

Można też nawozić dolistnie magnezem, a formą polecaną formą jest siarczan magnezu. Taki sposób nawożenia szybko wyrównuje niedobory. Jest to nawóz dobrze przyswajany i nie jest fitotoksyczny. Można go mieszać ze środkami ochrony roślin. W Turcji zainteresowanie nawożeniem magnezowym wzrasta, szczególnie dla gatunków wymagających zwiększonego dowozu tego pierwiastka. Stosując go posypowo, należy pamiętać, że część nawozu zostanie wymyta w głąb profilu glebowego.

Magnez w sadownictwie

Adam Fura z ŚÓDR w Sandomierzu potwierdza, że w sadownictwie jest to bardzo ważny pierwiastek. Niektóre odmiany jabłoni (‘Pinova’, ‘Szampion’, ‘Golden Delicious’ i ‘Idared’) mają wyższe zapotrzebowanie na Mg od pozostałych. Poza tym pierwiastek ten jest łatwo wymywany z gleby, dlatego na lekkich, przepuszczalnych podłożach powinien być stosowany corocznie w dawkach 20–50 kg/ha siarczanu magnezu (w zależności od zasobności gleby, odmiany, prognozowanego plonu i poziomu nawożenia potasem). Nawożenie doglebowe powinno być uzupełnione pozakorzeniowo. Objawy niedoboru magnezu pojawiają się na starszych liściach, a przy znacznym niedostatku – rozszerzają się na młode liście, i niekiedy zasychają całe rośliny.
Należy zwrócić szczególną uwagę na nawożenie grupy odmian z tendencją do przemiennego owocowania. Po bardzo obfitym owocowaniu w minionym sezonie kwatery jabłoni czteroletnie i starsze z grup: ‘Jonagold’, ‘Ligol’, ‘Boskoop’ itp. (szczególnie te, w których nie stosowano w ub. roku preparatów zawierających etefon) będą „odpoczywać” i należy ograniczyć nawożenie azotem i potasem.

Źródło: wykład prof. Ismaila Cakmaka, prof. dr hab. Witolda Grzebisza, konferencja K + S, Adam Fura