ABC ochrony zawiązków przed ordzawieniami

Zabiegi ochrony przed ordzawieniami należą do jednych z ważniejszych działań, które należy wdrożyć, aby wyprodukować owoce dobrej jakości, o wysokiej wartości handlowej. Owszem, liczą się walory smakowe, jednak wymagania odbiorców względem gładkiej skórki jabłek czy gruszek są z roku na rok coraz bardziej wyśrubowane. Spożywcy kierują się przy wyborze produktów głównie walorami wizualnymi, duże znaczenie ma dla nich atrakcyjny wygląd owoców. Dlatego nawet najlepsze rozwiązania i znaczne nakłady poniesione na  nawożenie, nawadnianie czy ochronę roślin mogą zostać przekreślone przez tak prozaiczną sprawę, jaką jest wystąpienie ordzawień na owocach. Warto przygotować się do przeciwdziałania temu negatywnem zjawisku, aby nie dać się kapryśnym warunkom atmosferycznym, które prześladują nas w tym sezonie.

Skutki  wystąpienia ordzawień

- Radykalne obniżenie wartości handlowej plonu.

Jakie są przyczyny ordzawień?

- Czynniki powodujące ordzawienia  można podzielić na dwie grupy: pośrednie oraz bezpośrednie.

- Bezpośrednią przyczyną wywołującą ordzawienia zawiązków są bytujące na nich mikroorganizmy, przede wszystkim drożdże z rodzaju Aureobasidium i Sporidiobolus, a także niektóre bakterie. Mikroorganizmy te wydzielają do środowiska szkodliwe substancje uszkadzające skórkę.

- Powstałe uszkodzenia skórki roślina zabliźnia tkanką korkową, co obniża walory estetyczne owoców.

- Do powstawania ordzawień pośrednio przyczyniają się wszelkie okoliczności, które sprzyjają rozwojowi tych drożdży bądź osłabiają naturalne bariery ochronne owoców.

- Bardzo korzystne warunki pogodowe w maju i czerwcu mogą paradoksalnie sprzyjać powstawaniu ordzawień. Stymulują one intensywny przyrost masy zawiązków. Silnemu rozwojowi ulegają wewnętrzne warstwy tkanek miękiszowych owocu, a warstwa woskowa wytwarza się wolniej, „nie nadąża” nabudowywać się na powiększającym swe rozmiary owocu. Osłabia to warstwę woskową oraz przerywa jej ciągłość. Powstają na niej niewidoczne gołym okiem mikrospękania, w których może gromadzić się wilgoć.

- Znacznie mniej sprzyjają wystąpieniu ordzawień umiarkowanie chłodne dni na 2-3 tygodnie po kwitnieniu, które wyhamowują przyrost masy zawiązków i wzmacniają grubość kutikuli.

- Obfite opady, które odpowiadają za długotrwałe zwilżenie skórki owoców pobudzają do rozwoju szkodliwe mikroorganizmy wywołujące ordzawienia.

- Nieumiejętne stosowanie oprysków (np. preparatów siarkowych w czasie ciepłej, słonecznej pogody), mróz, grad, szkodniki (np. pordzewiacz jabłoniowy, owocnica jabłkowa, zwójkówki) uszkadzają warstwę woskową, sprzyjając wystąpieniu ordzawień.

- Nadmierne nawożenie azotem sprzyja intensywnemu wzrostowi zawiązków i jednocześnie ścieńcza warstwę woskową.

- Poszczególne odmiany różnią się między sobą podatnością na występowanie ordzawień. Zależy to przede wszystkim od genetycznie warunkowanej grubości i trwałości kutikuli. Coraz popularniejsze z powodu zamknięcia rynków wschodnich i eksportu na zachód odmiany, takie jak Gala czy Golden Delicious, są na powstawanie ordzawień wrażliwsze. Bardzo łatwo pokrywa się ordzawieniami Piękna z Boskoop. Na Szampionie czy Idaredzie spotykamy je znacznie rzadziej.

- Stopień ordzawień zależy także od umiejscowienia owoców – niestety najbardziej podatne na ordzawienia są najwartościowsze jabłka występujące na peryferiach korony, gdyż są w największym stopniu narażone na zmienne warunki pogodowe.

- Zawiązki z pąków królewskich są bardziej odporne niż z pąków bocznych. Dlatego zawiązki z pąków bocznych powinno się usuwać podczas przerzedzania.

Metody ochrony owoców przed ordzawieniami

- Gibereliny wzmacniają elastyczność warst ochronnych zawiązków i chronią je przed uszkodzeniami. Pierwszy zabieg giberelinami dobrze wykonać już pod koniec opadania płatków. W przypadku odmian wrażliwych może być konieczne jeszcze 2-krotne powtórzenie zabiegu, jednak nie powinno się już pryskać na ok. 3 tygodnie po zakończeniu kwitnienia. Trzeba pamiętać o wysokiej wilgotności powietrza (50%) oraz temperaturze min. 16 stopni C podczas oprysku.

- Istotne jest stosowanie fungicydów, które zniszczą bytujące na skórce szkodliwe gatunki drożdży. Potwierdzono wysoką skuteczność kaptanu w ograniczaniu ordzawień. Po kwitnieniu należy uważać na dodynę, gdyż może dodatkowo przyczyniać się do ich powstawania. W praktyce wygląda to tak, że zabiegi fungicydami stosowane przeciwko chorobom jabłoni (gł. parchowi) dodatkowo likwidują szkodliwe drożdże.

- Glinka kaolinowa skutecznie ogranicza ordzawienia. Chroni owoce, a także bieli rośliny, ograniczając asymilację. Spowalnia rozwój zawiązków na kluczowych etapach, jednak ogranicza wzrost drzewa. Będzie czynnikiem chroniącym uprawy przed niektórymi szkodnikami, np. miodówką gruszową.

- Wapń, jako pierwiastek wchodzący w skład ścian komórkowych, poprawia jakość i trwałość owoców.

- Istnieją także preparaty zawierające w składzie polimery, które łączą się z naturalnym woskiem roślinnym i uzupełniają mikrospękania skórki.

- Najlepsze skutki przyniesie działanie kompleksowe, tzn. połączenie ochrony naturalnej powłoki woskowej owoców, dokarmianie roślin wapniem oraz zwalczanie szkodliwych drożdży przy pomocy zabiegów fungicydami.