Kwieciak jabłkowiec – czy warto było odpuścić zabiegi zwalczania?

Kwieciak jabłkowiec to rozpowszechniony w Polsce szkodnik jabłoni i gruszy. Chrząszcz żeruje na pąkach kwiatowych. W ostatnich czasach w wielu miejscach nie występował w nasileniu, które uzasadniałoby jego zwalczanie i mogłoby być przyczyną poważnych strat w plonie. Gdzie indziej zabiegi przeciwko kwieciakowi stosowano rutynowo. W przypadku obfitego kwitnienia był nawet tolerowany jako naturalny czynnik ograniczający liczbę zawiązków. Wszystko to mogło uśpić czujność sadowników… Czy nie popadliśmy zatem w rutynę?

Opis szkodnika

- Postać dorosła to szarobrunatny chrząszcz o długości ok. 4 mm.

- Głowa zakończona długim, rogalikowato zagiętym do dołu ryjkiem.

- Na pokrywach ciała charakterystyczny, czarny pasek w kształcie litery V.

- Jajo owalne, białawe, długości 0,7 mm.

- Biała, beznoga larwa z brązową głową osiągająca długość ok. 5-6 mm.

Jak przebiega rozwój kwieciaka jabłkowca?

- Postać dorosła owada zimuje w resztkach roślinnych lub w glebie pod drzewem. Zajmuje także kryjówki w zagłębieniach pod korą drzew.

- Wczesną wiosną (w marcu, w okresie bezlistnym, kiedy temperatura osiągnie ok. 10 stopni C) postać dorosła opuszcza zimową kryjówkę i nakłuwa pąki kwiatowe. Składa w nich tylko jedno jajo, z którego wykluwa się larwa.

- Jedna samica składa do 50 jaj.

- Okres żerowania larw w pąkach kwiatowych trwa do miesiąca.

- Później następuje przepoczwarzenie wewnątrz pąka.

- Postaci dorosłe pojawiają się w czerwcu i rozpoczynają żerowanie na liściach.

- Później zapadają w trwającą do sierpnia diapauzę, a następnie schodzą do zimowych kryjówek.

- Rozwija się tylko jedno pokolenie szkodnika w roku.

Na czym polega jego szkodliwość?

- Lokalnie kwieciak jabłkowiec może być przyczyną znacznych strat w sadach jabłoniowych i gruszowych (uszkodzenia od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu procent pąków kwiatowych w przypadku dużego nasilenia występowania).

- Najwyższa szkodliwość występuje w stadium larwy.

- Larwy żerują w pąkach kwiatowych, wyjadają słupki i pręciki. Podgryzają nasady płatków, powodując, że pąk się nie otwiera, stanowiąc schronienie dla rozwijającej się larwy.

- Obniżają liczbę kwiatów, które będą mogły zostać zapylone i utworzyć zawiązki. Zmniejszają plon owoców.

- Największe straty wyrządza w sadach ekologicznych, w których nie można stosować konwencjonalnych metod zwalczania szkodnika.

- Szkody są większe w latach o słabym kwitnieniu (żerowanie chrząszcza jest dodatkowym czynnikiem obniżającym liczbę kwiatów, z których będą mogły powstać zawiązki)

- Szkodliwość okresowego żerowania postaci dorosłych kwieciaka latem na liściach i zawiązkach jest bez większego znaczenia.

- Występwaniu kwieciaka w sadzie sprzyja bliskość lasów, żywopłotów oraz sadów zaniedbanych, w których znajduje schronienie.

Objawy występowania szkodnika

- Obecność chrząszczy w koronach jabłoni i grusz.

- Na pąkach ślady nakłuć zrobionych pokładełkiem przez zapłodnione samice.

- Częstsze są uszkodzenia pąków peryferyjnych niż centralnych (korzyść dla sadownika planującego uzyskać wysokiej jakości plon z „pąków królewskich”).

- Najbardziej charakterystyczne objawy uszkodzenia elementów kwiatu są widoczne dopiero w trakcie kwitnienia. Pąk, w którym żeruje larwa pozostaje zamknięty i nie rozwija się, brunatnieją płatki kwiatów. Wewnątrz można znaleźć larwę kwieciaka.

- Objawy żerowania postaci dorosłych w czerwcu to uszkodzenia liści, ewentualnie płytkie nakłucia zawiązków owoców.

Monitoring plantacji i próg szkodliwości

- Obserwacje przeprowadzać wczesną wiosną (przełom marca i kwietnia), w okresie nabrzmiewania pąków,  kiedy postaci dorosłe opuszczają zimowe kryjówki Należy wziąć pod uwagę temperaturę – chrząszcze wychodzą przy temperaturze ok. 10 stopni C.

- Obecnie brak pułapek feromonowych, które ułatwiłyby monitoring liczebności kwieciaka w okresie bezlistnym.

- Dwie metody określania zagrożenia ze strony kwieciaka:

- metoda strząsania – na powierzchni ziemi rozkłada się białą płachtę entomologiczną, na którą strząsa się owady z 35 gałęzi. Należy je przebrać, określić występujące gatunki, rozpoznać i policzyć chrząszcze kwieciaka. Obecność 5-10 chrząszczy kwieciaka strząśniętych z 35 gałęzi na płachtę uznaje się za próg szkodliwości.

-  metoda obserwacji pąków – w okresie pękania pąków obejmuje się obserwacją pod kątem uszkodzeń spowodowanych przez chrząszcze 400 pąków (40 drzew po 10 pąków). Próg zagrożenia to 60 pąków ze śladami nakłuć.

- Przekroczenie progu szkodliwości może być tolerowane w lata o silnym kwitnieniu – chrząszcz przerzedzi kwiaty.

- Przy podejmowaniu decyzji o zabiegu zwalczania należy brać pod uwagę presję szkodnika w roku ubiegłym, zapąkowanie drzew oraz progi szkodliwości.

Czym i kiedy zwalczać?

- Zwalczanie kwieciaka przeprowadza się po wyjściu chrząszczy z miejsc zimowania, czyli w okresie nabrzmiewania/pękania pąków.

- Należy wyeliminować samice, zanim zdążą złożyć jaja.

- Oprysk przeprowadza się w ciepłej, słonecznej pogodzie (temp. powyżej 10 stopni C), która warunkuje wysoką aktywność chrząszczy i umożliwia pokrycie ich środkiem owadobójczym.

- Do oprsyku zaleca się środki z grupy neonikotynoidów i pyretroidów (trzeba uważać na ich niewybiórcze działanie, stosować oprysk tylko w  warunkach konieczności).

- W przypadku dużej presji szkodnika można powtórzyć oprysk w fazie zielonego pąka, pamiętając, aby wykonać go po oblotach pszczół.

Sprzymierzeńcami w zwalczaniu kwieciaka są…

- zimna i deszczowa pogoda na początku sezonu wegetacyjnego.

- pasożyty larw, poczwarek i chrząszczy.

- ptaki drapieżne, przede wszystkim sikorki.

Kwieciak jabłkowiec to szkodnik, którego nasilenie występowania należy monitorować na początku sezonu wegetacyjnego. Wtedy też najlepsze skutki odnoszą zabiegi jego zwalczania. Czas ten mamy jednak już za sobą. Kto zaniedbał konieczne zabiegi, musi się liczyć z ograniczeniem liczby kwiatów. Następny sezon będzie dla niego okazją do wytępienia szkodnika.

Czy Nasi Czytelnicy mają w tym roku problemy z kwieciakiem?