Zrównoważony rozwój i Zielony Ład - dlaczego warto być cyklistą

Stowarzyszenie AGROEKOTON jest miejscem kreowania różnorodnych idei oraz sposobów ich wdrażania do praktyki rolniczej. Najważniejszy cel stowarzyszenia to łączenie potencjałów, koordynacja działań różnych środowisk i ich współpraca na rzecz innowacji i zrównoważonego rozwoju rolnictwa.

Dr inż. Mirosław Korzeniowski – ekspert w dziedzinie rolnictwa zrównoważonego jest aktywnym cyklistą. Uważa, że jazda na rowerze, nie tylko pozwala na bezpośrednią obserwację otaczającego środowiska ale wymaga też stałego utrzymywania równowagi i może być przykładem zrównoważonego podejścia do wszelkich podejmowanych przez człowieka działań. Szczególnie bliskie jest mu wdrażanie założeń zrównoważonego rozwoju do praktyki rolniczej, co realizuje w Stowarzyszeniu AGROEKOTON, którego jest Prezesem.

Wyzwania jakie strategie Zielonego Ładu niosą dla europejskiego i polskiego rolnictwa przedstawiono podczas Pierwszej Konferencji AGROEKOTON, która odbyła się 7 grudnia 2021 r. w Puławach oraz na towarzyszącej jej konferencji prasowej.

Europejski Zielony Ład to zbiór inicjatyw politycznych Komisji Europejskiej w odpowiedzi na kryzys klimatyczny i nasilenie procesów degradacji środowiska. Jego nadrzędnym celem jest osiągnięcie neutralności dla klimatu w Europie do 2050 r.

Priorytetowe wyzwania Zielonego Ładu

W krajach członkowskich UE wdrożonych musi zostać szereg zmian – mówił M. Korzeniowski, wskazując na najważniejsze z nich. Jednym z priorytetowych działań jest obniżenie zużycia pestycydów i związanego z nimi ryzyka o co najmniej 50%. Zgodnie ze zharmonizowanym wskaźnikiem ryzyka (z ang. Harmonised Risk Indicator) redukcja zużycia pestycydów w latach 2011–2018 wynosiła 17% w krajach UE27, przy czym w naszym kraju – 22% (aż o 5% więcej). W Polsce do 2020 r. zostało ponadto wycofanych ze stosowania aż 237 środków ochrony roślin. Warto zwrócić uwagę na niskie zużycie tych produktów w kraju w stosunku do innych państw UE. Prezes Stowarzyszenia Agroekoton podkreślał, że konieczne jest zintensyfikowanie krajowych działań na rzecz rolnictwa ekologicznego i zrównoważonego, co ma pomóc polskim producentom w osiągnięciu kolejnego celu jakim jest zagospodarowanie 25% gruntów rolnych na potrzeby rolnictwa ekologicznego. Najbliżej tego celu są obecnie Austria, Szwecja i Estonia. Większość rolnictwa w Polsce i UE27 nadal pozostaje w segmencie konwencjonalnym, który ewoluuje w stronę rolnictwa zrównoważonego. We wdrażaniu zasad Zielonego Ładu ma pomóc wspólna polityka rolna (WPR) – w pełni wspólnotowa polityka unijna, której nowe zadania i zasady mające obowiązywać od 2023 r. zostały już w większości ustalone. Znajdą się wśród nich: premie dla rolników za działania na rzecz środowiska (tzw. ekoschematy), zwiększenie produkcji integrowanej i ekologicznej, powiązanie płatności bezpośrednich z celami środowiskowymi, mniejsze kwoty na dopłaty bezpośrednie.

Neutralność klimatyczna w rolnictwie

M. Korzeniowski poruszył także kontrowersyjny temat radyklanych zmian w wielu obszarach gospodarek krajów UE, które mają nastąpić dzięki wdrożeniu serii dyrektyw „Fit for 55”. Zmiany w prawie unijnym doprowadzić mają do całkowitej neutralności klimatycznej wspólnoty, w tym do wyzerowania emisji dwutlenku węgla do 2050 r. Pakiet klimatyczny zawiera też cele jakie mają zostać osiągnięte w krótszym czasie, do 2030 r. Są wśród nich m.in.: redukcja emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% (w odniesieniu do ich emisji w 1990 r.); zmniejszenie zużycia energii o co najmniej 9%; wzrost produkcji energii z OZE aż o 40%; nowe krajowe cele redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorach transportu, budownictwa i rolnictwa.

Zagadnienia poruszane na spotkaniach zorganizowanych przez Agroekoton były przedmiotem ożywionych dyskusji i eksperckich debat na temat kierunku polskiej produkcji rolniczej, jej przyszłości, perspektyw, wyzwań i sposobów rozwoju. Głos w panelach zabrali przedstawiciele komercyjnych firm, ośrodków naukowych, niezależni eksperci oraz ogrodnicy i rolnicy.

Praca u podstaw

Według M. Korzeniowskiego i uczestników konferencji do osiągnięcia celów Zielonego Ładu przyczyniają się: dbałość o regenerację gleby, w tym podnoszenie zawartości próchnicy, optymalizacja nawożenia oraz redukcja emisji dwutlenku węgla; zrównoważona ochrona;  zachowanie bioróżnorodności; wdrażanie rozwiązań rolnictwa precyzyjnego, w tym systemów wspomagania decyzji. Ważne będzie włączenie nowych strategii UE i zasad WPR do kreowania rolnictwa przyjaznego środowisku. Warto też wykorzystywać atuty specyficzne dla polskiego rolnictwa, m.in.: dużą bioróżnorodność agrocenoz. Konieczne jest różnież bazowanie na osiągnięciach nauki i dobra współpraca na każdym etapie produkcji.