Producenci będą się zrzeszać czy odchodzić od wspólnego działania?
W temacie funkcjonowania grup owocowo-warzywnych głos zabrał również Andrzej Machowicz z Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego. Zdaniem Pana Machowicza z uwagi na szereg wyzwań rynkowych, organizacje zrzeszające producentów rolnych powinny być jeszcze bardziej liczne i większe niż obecnie funkcjonujące na rynku. Tylko w takiej sytuacji będą one w stanie negocjować ceny, a wycofywanie przez nie, w sytuacji nadpodaży, produktów z rynku będzie odczuwalne dla jego pozostałych uczestników (tak, jak ma to miejsce w Europie Zachodniej).
– Pole do działania jest wciąż duże, ponieważ środki unijne zmotywowały do współpracy w grupach tylko ok. 15-20% producentów warzyw i owoców w Polsce. Na chwilę obecną ciężko jednoznacznie określić kierunek, w którym będą podążać producenci warzyw i owoców – albo będą się konsolidować, albo wręcz przeciwnie – odchodzić od wspólnego działania. Aby zmiany szły w dobrą stronę, konsolidacja grup producentów owoców i warzyw musi jednak postępować, co powinno leżeć w interesie wszystkich podmiotów funkcjonujących na rynku rolnym – stwierdza Pan Machowicz.
Wyzwaniem dla wielu organizacji producentów owoców i warzyw (podobnie jak pozostałych tego typu organizacji) jest odnajdywanie się w przepisach. Pan Machowicz zauważa, że regulacje w zakresie realizowanych inwestycji z dotacją, które weszły w życie w 2009 roku nałożyły na producentów warzyw i owoców obowiązek niezbywania i nie użyczania infrastruktury, która została wybudowana dzięki dofinansowaniu unijnemu. – Co więcej, w 2013 roku doprecyzowano, iż taka infrastruktura musi służyć produktowi uznania. Jeżeli więc organizacja została uznana w grupie produktów warzywa, to może ona wykorzystywać daną infrastrukturę tylko i wyłącznie pod świeże warzywa. Dlatego wiele organizacji nie myśli o przetwarzaniu produktów, a koncentruje się na dotychczasowym zakresie działania – mówi.
– W odróżnieniu od grup PROW-owskich, grupy i organizacje owocowo-warzywne płacą podatek od nieruchomości i podatek dochodowy – wyjaśnia przedstawiciel Ośrodka Doradztwa Rolniczego i podkreśla, że pierwszy z nich stanowi spore „obciążenie” produktu zwłaszcza, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, jak niskie bywają ceny owoców i warzyw. Przykładowo, przy produkcji i składowaniu ok. 3 tys. ton produktu, grupa lub organizacja producentów owoców i warzyw płaci ok. 80-100 tys. zł podatku od nieruchomości, co daje kilka dodatkowych groszy kosztów na każdy kilograma produktu. – Nie oznacza to jednak, że producenci powinni rezygnować ze wspólnego działania – zaznacza.
Mnogość wyzwań nie oznacza też, że grupy producentów owoców i warzyw nie mają możliwości rozwoju. Wręcz przeciwnie, dalsza konsolidacja to wciąż warunek konieczny dla ich rozwoju, by stały się one partnerami dla przetwórców i detalistów. – Do 15 września 2017 grupy mają również czas, by ubiegać się o środki z programu operacyjnego. Jeśli chcą to zrobić, nie powinny zostawiać przygotowań na ostatnią chwilę, a dobrze wszystko przemyśleć. Do obsługi programu operacyjnego organizacja tworzy tzw. fundusz operacyjny, na którym gromadzone są środki z dotacji UE i składki członków lub organizacji. Dotacja UE stanowi 60% funduszu operacyjnego i naliczana jest w wysokości 4,1% od wartości sprzedaży produktów uznania w okresie referencyjnym. W ramach programu operacyjnego organizacje mogą realizować działania inwestycyjne czy marketingowe oraz koniecznie z zakresu ochrony środowiska. Z doświadczenia wiem, że grupy niechętnie podchodzą do tego typu naborów, gdyż wymagają one od nich kompleksowego przygotowania, zajmują sporo czasu, a dostępne środki są niższe od wcześniejszych dofinansowań (choć mogą okazać się równie potrzebne). Rozwiązaniem dla organizacji producentów owoców i warzyw jest możliwość ubiegania się o te środki w ramach stworzonego wspólnie zrzeszenia organizacji. Przydatne może okazać się jednak zatrudnienie osoby, która będzie wspierać ich w ubieganiu się o środki i dopilnuje rozliczanie się z nich – tłumaczy Pan Machowicz.
