Trwa wyjątkowy sezon handlowy jabłkami, jak dalej w produkcji jabłek?

 dr Tomasz Lipa w zastępstwie prof. Makosza wygłasza wykład pt.: „Trwa wyjątkowy sezon handlowy jabłkami, jak dalej w produkcji jabłek?”

Cykl wykładów o tematyce sadowniczej na targach TSW 2018 rozpoczęto prezentacją prof. dr hab. Eberharda Makosza, którą w zastępstwie wygłosił dr Tomasz Lipa, prezes Towarzystwa Rozwoju Sadów Karłowych. Jak zauważył prof. Makosz, już dawno nie było tak dużych różnic w przebiegu pogody, w zbiorach i zagospodarowaniu jabłek oraz opłacalności produkcji. I to na całym naszym kontynencie… Przedstawiamy wybrane spostrzeżenia Profesora.

Profesor przygotował zestawienie średnich cen skupu jabłek w obrocie krajowym w pierwszej dekadzie miesiąca (w zł/kg):

Natomiast średnie ceny skupu w krajach zachodniej Europy w listopadzie wynosiły w eur/kg:

• Gala 0.85
• Golden Delicious  0.65 - 0.85
• Jonagold 0.55 - 0.70
• W porównaniu z rokiem ubiegłym wyższe o ponad 50 %.
• Od listopada ceny się nie zmieniły.

Dochodowość w produkcji jabłek

Jak zauważa Profesor, była bardzo różna w gospodarstwach produkujące jabłka. Spowodowana szkodami przymrozkowymi.

Przy plonie 30 ton z hektara, w tym około 50 % dobrej jakości różnych odmian i średniej cenie 1.65 zł/kg i 50 % w cenie około 1.0 zł/kg, dochód brutto wynosi 40000 zł/ha, przy całkowitych kosztach produkcji około 43000 zł/ha. Dużo było gospodarstw z takim wynikiem finansowym. Muszą jakoś przetrwać do następnego sezonu. Konieczna jest pomoc państwa.

Była spora liczba gospodarstw z pozytywnym wynikiem finansowym.

Przy plonie 50 ton/ha, w tym 35 ton wysokiej jakości, dochód brutto przekroczył 70  000 zł/ha, a koszty produkcji około 50 000 zł/ha. Radzę aby znaczną część nadwyżki finansowej przeznaczyć na  inwestycje zabezpieczające plon i jakość jabłek.

Jakość przechowanych jabłek

W tym sezonie jakość owoców jest zdecydowanie gorsza, głównie z powodu niesprzyjających warunków pogodowych.

 Dużo jest objawów gorzkiej plamistości podskórnej. Jabłka wyjątkowo szybko tracą jędrność miąższu. Trzeba często i systematycznie kontrolować jabłka w pomieszczeniach przechowalniczych, zwłaszcza w przechowalniach i w zwykłych chłodniach.

Jak może być do końca sezonu?

W tym sezonie jakość owoców jest zdecydowanie gorsza, głównie z powodu niesprzyjających warunków pogodowych.

 Dużo jest objawów gorzkiej plamistości podskórnej. Jabłka wyjątkowo szybko tracą jędrność miąższu. Trzeba często i systematycznie kontrolować jabłka w pomieszczeniach przechowalniczych, zwłaszcza w przechowalniach i w zwykłych chłodniach.

JAK MOŻE BYĆ W NAJBLIŻSZYCH LATACH W NASZEJ PRODUKCJI JABŁEK?

Jest mało prawdopodobne aby zeszłoroczna sytuacja w produkcji powtórzyła się w najbliższych kilku latach. Jak dotąd powtarzała się co 10  lat. Można się spodziewać zbiorów i cen skupu jabłek, jak w ostatnich dwóch latach.

Potencjał produkcyjny naszych sadów jabłoniowych

W związku ze stale rosnącą powierzchnią sadów, wzrastać będą zbiory jabłek. Tak się dzieje tylko w naszym kraju. Za kilka lat zbiory mogą przekroczyć granicę 4.5 mln ton. Jabłek różnej jakości, wielu odmian o różnej wartości handlowej. Zapotrzebowanie na jabłka deserowe może wynieść najwyżej 2.0 mln ton. Jeśli eksport wyniesie 1.3 mln ton, a spożycie w kraju 700 tys. ton, pozostałe 2.5 mln ton, chętnie zagospodaruje przemysł przetwórczy.

Produkcja jabłek przemysłowych

W tych 2.5 mln ton są jabłka różnej jakości i wartości handlowej. Szacuję, że udział typowych jabłek przemysłowych wynosi najwyżej 1.0 mln ton. Pozostałe 1,5  mln ton, to jabłka deserowe na które nie ma zbytu w kraju i zagranicą jako deserowe. Duży jest udział jabłek gorszej jakości i odmian o niższej wartości handlowej. Koszty produkcji wynoszą co najmniej 0.6 zł/kg. Produkcja nieopłacalna.

Nie ulega wątpliwości, że jabłka w takich ilościach będą w naszych sadach. Czy są szanse  na podniesienia opłacalności produkcji?

Tylko przez obniżenie kosztów produkcji, przez zmniejszenie kosztów ochrony przed chorobami i szkodnikami oraz przez obniżenie nakładów pracy na przerzedzanie zawiązków, cięcie drzew czy zbiór jabłek.

W te i w inne sposoby zmniejszenia wydatków, koszty produkcji można obniżyć o 0.20 do 0.30 zł/kg. Do takiego sposoby produkcji można wybrać sady o niższej wartości produkcyjnej, w gospodarstwach gorzej wyposażone w podstawowe inwestycje produkcyjne, mające problemy z niedoborem siły roboczej.

Eksport jabłek

Od wielu lat jesteśmy skazani na wysoki eksport jabłek deserowych. Udało nam się wyeksportować 1.3 mln ton, najwięcej na świecie. Po rosyjskim embargu eksport spadł do 800 tys. ton. aby znowu wrosnąć, na razie do około 1.0 mln ton. Ze względu na konkurencyjne ceny oraz powoli poprawiającą się jakość jabłek i wzrastającego udziału odmian o wyższej wartości handlowej, są szansy do powrotu wysokiego eksportu, mimo rosyjskiego embarga na nasze jabłka.

Odmiany jabłoni

Nie ulega wątpliwości, że wybór odmiany do towarowej produkcji, trzeba dostosować do potrzeb rynku krajowego i zagranicznego.

Grupa podstawowa

• Na wysokiej pozycji, winne być sporty odmiany Gala, na razie jeszcze Royal Gala i Gala Must. W najbliższych latach o lepszym wybarwieniu, jak Gala SchniCo red/Schniga. Na duży udział w nasadzeniach zasługują Golden Delicious oraz Szampion. Na czołowych miejscach RedJonaprince i Idared, zwłaszcza czerwone sporty, ale tylko jeśli będą możliwości na wysoki eksport  do krajów wschodniej Europy. Na większą uwagę zasługują sporty odmiany Red Delicious, ale tylko na bardzo żyznych glebach i cieplejszych rejonach.

• Grupa niszowa: Lobo, Ligol, Gloster, Jonagored, Elise, Boskoop, Mutsu, Pinova, Empire i odmiany letnie.
• Za kilka  lat, może także u nas większego znaczenia będą miały odmiany klubowe i ekologiczne.

Nowe nasadzenia

Od wielu już lat jesteśmy największym producentem jabłek  w Europie i trzecim na świecie. Odgrywamy ważną rolę na światowym rynku jabłek. Jesteśmy jedynym krajem na świecie z wysoką nadwyżką jabłek. Z dużą ilością jabłek z cenami skupu poniżej kosztów produkcji. A my nadal powiększamy powierzchnię sadów i zbiory jabłek. Wzrost produkcji wpływa na obniżenie cen skupu. Widocznie nie wpływa na obniżenie atrakcyjności produkcji takich jabłek. Warto się nad tym zastanowić.

Nowe nasadzenia są potrzebne, ale w miejsce wykarczowanych drzew, niskoprodukcyjnych sadów. Potrzebne są sady, w których wysoka jest jakość jabłek z większym niż dotąd udziałem odmian o wysokiej wartości handlowej.

Niedostatek pracowników do zbiory jabłek

Nowy problem, który się pojawił w ubiegłym roku i który będzie narastał w najbliższych latach. Szuka się już sposoby, w tym nowymi przepisami, ułatwiające zatrudnienie pracowników z różnych krajów. Moim zdaniem jednym z najskuteczniejszych sposób będzie zmiana wynagrodzenia. Zebrałem informacje o kosztach zbioru jabłek w 13 krajach europejskich.

NA JAKIE PROBLEMY WARTO ZWRÓCIĆ SZCZEGÓLNĄ UWAGĘ?

Spadek spożycia jabłek w naszym kraju

W  ciągu ostatnich kilkunastu lat spadło spożycie  z 24 do 13 kg na mieszkańca. Jakie są tego przyczyny i jakie trzeba podjąć działania aby spożycie podnieść o kilka kilogramów.

Pozostałości pestycydów w naszych jabłkach

Z analiz przeprowadzonych w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach wynika, że przekroczenie dopuszczalnych norm stwierdzono do 2 badanych próbek. Przy ewentualnym stwierdzeniu przekroczenia norm choćby tylko w jednej próbce czy partii jabłek, zaczyna  się mocno nagłaśnianie faktu w różny sposób i na szeroką skalę. Przykład Czechy. Trzeba unikać przekroczenia norm pozostałości pestycydów. Należy to mieć na uwadze przy stosowaniu pestycydów w swoich  sadach jabłoniowych.

Alternatywy dla producentów jabłek

• Możliwe, że już w tym roku istotnie wzrosną koszty produkcji jabłek, a związku z tym spadek opłacalności. Zmusi to wiele gospodarstw do rezygnacji z produkcji jabłek. Jak dalej, jakie alternatywy? Tym ważnym problemem zajmiemy się już w tym roku.