Spekulanci

W ubiegłym tygodniu klient poprosił mnie o zorganizowanie dostawy jabłek drugiej klasy, odmiany Idared. Dałem ogłoszenie i dostałem szybki odzew, który przerósł moje oczekiwania. Było w czym wybierać. Natomiast oprócz konkretnych ofert dostałem mnóstwo propozycji kupna jabłek po gradzie. No i zaczynam się zastanawiać co kierowało ludźmi, którzy zamykali w chłodniach KA owoce uszkodzone przez grad?

Cena jabłek przemysłowych na jesieni oscylowała wokół 50 groszy. To była dobra cena jak na owoce tej kategorii. W naszym modelu produkcji owoców, pozwalała ta cena pokryć koszty bieżące produkcji jabłek a nawet dawała szansę na niewielki zarobek (sądzę, że koszty bieżące produkcji nie przekraczają 40 groszy). Wobec tego na co liczyli sadownicy, którzy gazowali owoce obite przez grad? Nie był to pojedynczy przypadek, ale naprawdę szeroka praktyka, bo takich ofert było multum. Czy wszystkim wydawało się, że ponownie wiosna przyniesie cenę 4 zł/kg? Mam wrażenie, że wiosna 2020 r., to zrobiła więcej złego niż dobrego w głowach sadowników. Rozumiałbym, gdyby ktoś urządził sobie spekulację i zamknął jedną komorę takiego jabłka z np.: trzech, które zazwyczaj zapełnia a pozostałe owoce sprzedał na przemysł. Jednak, jeśli ktoś zbiera 3 komory i w całości je zapełnia takim szrotem, to naprawdę jest ryzykantem. Jestem zwolennikiem ponoszenia ryzyka, bez ryzyka nie ma postępu i rozwoju. Jednak, jeśli ktoś ma na utrzymaniu żonę, dzieci i dom, to czy rozsądnym jest ryzykować wszystkim? Przecież przy aktualnych cenach przemysłu (bo na cóż innego można sprzedać jabłka po gradzie?) to naprawdę taki spekulant stracił sporo. Jest to dla mnie zdumiewające i nie umiem znaleźć uzasadnienia dla takiego postępowania.

Ta sytuacja w ogóle jest dla mnie przyczynkiem do wysnucia szerszej tezy, że sadownicy są oderwani od realiów rynku. Stąd takie nielogiczne posunięcia i skłonność do podejmowania przeszacowanego ryzyka. Większość z producentów nie wie co może i powinna zrobić ze swoimi owocami. Nie umie ocenić ich wartości. W braku takiej wiedzy utwierdza mnie lektura postów na Facebook'u, gdzie jedni przez drugich prześcigają się w zapowiedziach po ile będzie jabłko za kilka miesięcy. Na jesieni byliśmy zawaleni takimi dyskusjami i – co ciekawe – mieliśmy zarówno zwolenników ceny 3 zł/kg ("jest mniej jabłka niż rok temu") oraz zwolenników tragedii cenowej. "Od Sasa do Lasa". Na dane WAPA można machnąć ręką. One są tak wiarygodne jak dziennik telewizyjny w Korei Północnej, podobnie jak dane GUS-u (kto był respondentem, ten wie jak wygląda zbieranie informacji), tak samo marnie oceniam spekulacje TRSK. Jednak nawet gdyby założyć poprawność informacji o zbiorach i zapasach, to nikt nie jest w stanie stwierdzić, ile z tych zapasów to są jabłka w jakości handlowej. Ponieważ w Polsce Galę Royal w jednym sezonie kupuje się po 1,2 zł/kg (cena za wagę w skrzyni, rozmiar +60 mm, rok 2018) a raz Glostera po 4 zł/kg (waga w skrzyni, rozmiar +65 mm, rok 2020). Rozchwianie rynku jest ogromne i coś, co dziś wydaje się bezwartościowym szmelcem (jabłko po gradzie) może w następnym roku być na wagę złota. Wydaje mi się, że stąd te motywacje do nieracjonalnych decyzji o przechowywaniu byle czego. Ja wiem, że "gołąbek na dachu" kusi. Jednak w dłuższej perspektywie, w przekroju kilku sezonów, to takie zachowania są zgubne i nieuzasadnione ekonomicznie. Mówiąc wprost, więcej na nich sadownik traci niż zyskuje, bo lat ze zwyżkami cenowymi jest mniej niż ze spadkami (przez spadek rozumiem cenę równą bądź niższą niż cena jesienna + koszty przechowywania).

Nikt za nas nie rozwiąże naszych problemów, musimy to zrobić sami. Nawet byłoby źle, aby ktoś miał to robić (Boże broń przed cenami minimalnymi!). Dobrze by branża sama zaczęła racjonalnie działać, co jednak uważam za niemożliwe. Naprawdę ludzie muszą dostać nieźle finansowo w skórę, aby zacząć zachowywać się zgodnie z logiką. Może dopiero faktycznie niezła strata na przechowywaniu owoców pozwoli zrozumieć, że chłodnia to nie szpital i lepszego niż włożyliśmy, to nie wyciągniemy?