Polacy zbyt zaradni w pozyskiwaniu funduszy?

Okazało się, że Polacy zbyt efektywnie pozyskiwali fundusze unijne, co w obliczu kryzysu finansowego nie wszystkim się podobało. Kluczem do odpowiedzi są słowa D. Ciolosa przytoczone przez portal Interia.pl (ograniczenia wprowadzono na wniosek polskiego komisarza ds. budżetu Janusza Lewandowskiego. Ujawnił to jego kolega, komisarz Dacian Ciolos, odpowiedzialny za rolnictwo, który tłumaczył się w Parlamencie Europejskim z wprowadzonego ograniczenia pomocy. Na wniosek komisarza ds. budżetu musieliśmy wprowadzić ten limit).

Bruksela zakładała, że rocznie na ten cel [finasowanie grup producenckich z branży owocowo-warzywnej - od redakcji] będzie szło 30-40 mln euro, natomiast Polacy wyciągali nawet 200 milionów. W 2011 roku ok. 90 proc. całej pomocy szło do naszego kraju – podaje portal Interia.pl. Polacy okazali się mistrzami w sprawnym pozyskiwaniu środków z unijnej kasy.

Warto pamiętać, że zanim wprowadzono obostrzenia w finansowaniu grup producenckich z branży owocowo-warzywnej w rozporządzeniu z początku kwietnia 2012 roku w polskim sejmie zgłaszano zapytania związane z problemami, jakie wynikły w praktyce związanej z pozyskiwaniem funduszy. Oto przykłady zapytań posłów.

W Interpelacji nr 1865 do ministra rolnictwa i rozwoju wsi w sprawie funkcjonowania grup producenckich w branży owocowo-warzywnej zgłoszonej przez Zbigniewa Matuszczaka z SLD zawarto sugestie:
Zamiast przechowalni do przechowywania i magazynowania owoców i warzyw budowane są obiekty, które w istocie są zamrażalniami, ponieważ posiadają grube ściany, podgrzewane podłogi oraz ponadwymiarowe urządzenia chłodnicze pozwalające na uruchomienie w bardzo krótkim czasie komór mroźnych o temperaturze -22°C.

Tak powstałe obiekty są zakładami przetwórczymi różniącymi się od istniejących tylko tym, że do ich budowy nie zostały zaangażowane środki finansowe współwłaścicieli oraz funkcjonują według zasad zdecydowanie bardziej korzystnych niż istniejące zakłady. Dotyczy to np. zwolnień z podatku od nieruchomości, a także podatku dochodowego.

Jak podkreślają w swoim stanowisku członkowie Stowarzyszenia Przetwórców Owoców i Warzyw, prowadzi do niezdrowej i wyniszczającej konkurencji zarówno na rynku skupu owoców i warzyw, jak też w sprzedaży gotowych wyrobów na eksport.

Podsekretarz stanu Andrzej Butra odpowiedział 2 marca 2012 r., że wsparcie dotyczy tylko i wyłącznie obiektów służących do magazynowania, sortowania, mysia, przygotowywania, pakowania, zbioru i transportu owoców iw warzyw.

Zgodnie z odpowiednimi przepisami krajowymi inwestycje, które mogą być realizowane z udziałem tego wsparcia, to m.in.: budynki i budowle oraz maszyny i urządzenia służące do magazynowania, sortowania, mycia, przygotowania do sprzedaży (np. pakowania), a także zbioru i transportu owoców i warzyw. Należy podkreślić, że zakres kwalifikowanych do wsparcia inwestycji nie obejmuje infrastruktury, która może być wykorzystywana do przetwarzania (w tym mrożenia) owoców i warzyw. W myśl przepisu art. 44 rozporządzenia wykonawczego Komisji z dnia 7 czerwca 2011 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do sektora owoców i warzyw oraz sektora przetworzonych owoców i warzyw - inwestycje związane z realizacją planów dochodzenia do uznania, na które przyznano pomoc są finansowane proporcjonalnie do ich wykorzystania, co do produktów członków grupy producentów, w odniesieniu, do których udzielono jej wstępnego uznania. Oznacza to, że w sytuacji, gdy objęta wsparciem maszyna lub urządzenie jest wykorzystywane do celów innych niż magazynowanie, sortowanie, mycie, przygotowanie do sprzedaży (np. pakowania), zbiór i transport świeżych owoców i warzyw (tylko w odniesieniu do takich produktów można uzyskać wstępne uznanie, jako grupa producentów), stosuje się sankcję polegającą na zwrocie 100% uzyskanej pomocy powiększonej o odsetki. (całość odpowiedzi na interpelację: http://orka2.sejm.gov.pl/IZ7.nsf/main/40BA037C)

Bartłomiej Jarosław Bodio z Ruchu Palikota zgłosił nadużycia zawarte w Interpelacji nr 3235 do ministra rolnictwa i rozwoju wsi w sprawie grup producenckich: W trakcie wykonywania przeze mnie mandatu posła na Sejm RP zaczęły trafiać do mnie informacje o istnieniu procederu wyłudzania ogromnych kwot pieniędzy z pomocy unijnej ze wsparciem budżetowym poprzez coraz bardziej powszechne rolnicze grupy producenckie.

Domniemany proceder polega na znaczącym zawyżaniu planów inwestycyjnych (niejednokrotnie mówimy o setkach milionów złotych). (…) Kolejną możliwością oszustwa jest prawo grup producenckich do wykupienia nieruchomości od członków grupy lub ich najbliższych rodzin (również ze wsparciem pomocowym w wysokości 75%). Na przykład nieruchomość o wartości rynkowej 200–300 tys. zł wyceniana jest przez „zaprzyjaźnionego” rzeczoznawcę na kwotę dziesięciokrotnie wyższą. Sprzedawca zachowuje całą zawyżoną kwotę bez podatku i często nadal dysponuje sprzedanym obiektem w ramach działalności grupy producenckiej. (…) całość interpelacji nr 3235 z 14 marca 2012 roku: http://orka2.sejm.gov.pl/IZ7.nsf/main/1B20CAFC.

26 kwietnia 2012 roku odpowiedzi na Interpelację 3235 udzielił Andrzej Butra - podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi i zaznaczył, że rozliczenie warunków przyznania pomocy finansowej na pokrycie części kwalifikowanych kosztów inwestycji ujętych w zatwierdzonym planie dochodzenia do uznania jest m.in. złożenie przez grupę producentów faktury albo dokumentu o równoważnej wartości dowodowej, potwierdzających wysokość kosztów poniesionych na zrealizowanie inwestycji lub jej etapu. Podobnie w przypadku części kwalifikowanych kosztów inwestycji polegających na zakupie gruntu, budynku, budowli, używanego narzędzia, używanej maszyny, używanego urządzenia lub używanego samochodu ciężarowego jest przyznawana wyłącznie do wysokości stanowiącej wartość rynkową takich inwestycji. Jednocześnie w § 5 ust. 2 ww. rozporządzenia stwierdzono, że wartość rynkowa ww. inwestycji jest określana na podstawie dokumentu wystawionego przez uprawnionego rzeczoznawcę.

(…) w trakcie rozpatrywania wniosku o przyznanie pomocy finansowej pracownicy ARiMR sprawdzają, czy ceny zakupu nowej maszyny/nowego urządzenia lub samochodu ciężarowego nie przekraczają poziomu cen rynkowych. W tym celu wykorzystuje się dostępne bazy cenowe, takie jak: informatory, katalogi, oferty zamieszczone na stronach internetowych, informacje uzyskane telefonicznie od producentów i dealerów maszyn, urządzeń, samochodów, jak również rejestr maszyn/urządzeń i samochodów obejmujący ich ceny netto, prowadzony w aplikacji informatycznej Tomato wspierającej obsługę pomocy finansowej wstępnie uznanym grupom producentów owoców i warzyw, biorąc pod uwagę dodatkowe uwarunkowania wpływające na cenę, takie jak: montaż, rozruch, wykonanie indywidualne przedmiotu dostawy, podwyższony standard itp.

(…) Określenia wartości rynkowej zakupionych przez grupę producentów maszyn i urządzeń dokonano na podstawie wycen niezależnych rzeczoznawców powołanych przez dyrektorów oddziałów regionalnych ARiMR.

(…) Kwota redukcji pomocy finansowej z tytułu zawyżenia wartości zakupionych przez grupę maszyn, urządzeń czy samochodów ciężarowych na fakturach w stosunku do ich wartości rynkowej, dla wniosków złożonych przez grupy producentów od dnia 1 stycznia 2011 r., wynosząca ogółem 408 696,70 zł stanowi 1,35% całkowitej kwoty pomocy finansowej, której odmówiono grupom producentów z powodu niespełnienia warunków kwalifikowalności do jej przyznania. Spośród 12 grup producentów, dla których dyrektor oddziału regionalnego ARiMR (jako organ I instancji) obniżył kwotę pomocy finansowej z tytułu zawyżenia wartości zakupionych maszyn i urządzeń, 3 grupy producentów złożyły odwołania od wydanych decyzji dyrektorów oddziałów regionalnych do prezesa ARiMR. Aktualnie złożone odwołania są rozpatrywane przez prezesa ARiMR, jako organu II instancji.

(…) 181 wniosków zostało poddanych kontroli na miejscu (co stanowi 57%) celem potwierdzenia prawdziwości deklarowanych operacji oraz spełnienia warunków do przyznania pomocy finansowej
(…) W ramach dotychczasowej obsługi wniosków o przyznanie pomocy finansowej zakwestionowano 2 opinie rzeczoznawców dotyczące wycen nieruchomości.

(…) W przypadku stwierdzenia po kontroli na miejscu, że poziom rzeczywistej produkcji owoców i warzyw, dla których grupa została wstępnie uznana, sprzedawanych przez grupę i wyprodukowanych przez jej członków, jest znacznie niższy od wielkości planowanej na ostatni rok realizacji zatwierdzonego planu dochodzenia do uznania (z wyłączeniem przypadków, w których spadek wartości produkcji wystąpił z przyczyn niezależnych od grupy
producentów), dyrektor oddziału regionalnego ARiMR przeprowadza dodatkową ocenę, czy w wyniku spadku produkcji i sprzedaży zakres ilościowy oraz wydajność inwestycji objętych dofinansowaniem w ramach realizacji planu dochodzenia do uznania nie przekracza potrzeb grupy i jej członków w odniesieniu do poziomu produkcji i sprzedaży owoców i warzyw, rzeczywiście stwierdzonej w trakcie kontroli na miejscu w ostatnim roku realizacji planu
dochodzenia do uznania.

(…) Po przeprowadzeniu analizy wyników z kontroli na miejscu, w przypadku ustalenia, że zakres ilościowy oraz wydajność inwestycji objętej dofinansowaniem w ramach planu dochodzenia do uznania przekracza potrzeby grupy i jej członków w odniesieniu do rzeczywiście stwierdzonej wielkości produkcji owoców i warzyw sprzedawanych przez grupę i wyprodukowanych przez jej członków w ostatnim roku realizacji planu, wstępnie uznana grupa producentów musiałaby zwrócić przyznaną pomoc finansową proporcjonalnie do zakresu inwestycji, który przekracza dostosowanie jej do wielkości produkcji owoców i warzyw rzeczywiście uzyskanej w ostatnim roku realizacji zatwierdzonego planu dochodzenia do uznania (z wyłączeniem przypadków, w których spadek wartości produkcji wystąpił z przyczyn niezależnych od grupy producentów).
grupa producentów zobowiązuje się do niezbywania i nieudostępniania innemu podmiotowi inwestycji objętej dofinansowaniem przed upływem:
a)    5 lat od dnia nabycia narzędzia, maszyny, urządzenia lub samochodu ciężarowego,
b)    10 lat od dnia nabycia lub oddania do użytku budynku lub budowli.
(…) Odnosząc się do kwestii stwierdzonych nieprawidłowości, zawiadamiam, że od dnia 1 stycznia 2011 r., w ramach obsługi wniosków o przyznanie pomocy finansowej do inwestycji zrealizowanych w ramach zatwierdzonych planów dochodzenia do uznania, w skali kraju stwierdzono 84 przypadki obniżenia kwoty pomocy z powodu stwierdzonych nieprawidłowości, w tym 18 przypadków w województwie mazowieckim.

(…) W ramach dotychczasowej obsługi pomocy finansowej wstępnie uznanym grupom producentów owoców i warzyw do prokuratury zgłoszono ogółem 8 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, z czego 4 przypadki dotyczyły zrealizowania inwestycji niezgodnie z zatwierdzonym planem dochodzenia do uznania. Natomiast pozostałe przypadki zgłoszenia podejrzenia popełnienia przestępstwa dotyczyły ubiegania się o dofinansowanie do inwestycji, której nie zrealizowano, wnioskowania o przyznanie pomocy finansowej za niewłaściwy okres rozliczeniowy, błędnego rozliczenia inwestycji oraz zrealizowania inwestycji niezgodnie z dokumentacją techniczną.

(...) Tym samym należy stwierdzić, że żaden z powyższych przypadków powiadomienia prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa nie dotyczył zawyżenia ceny zakupu nowej maszyny lub nowego urządzenia, określonej na fakturze, w stosunku do poziomu cen rynkowych określonych przez rzeczoznawcę powołanego przez dyrektora oddziału regionalnego ARiMR. Jak wskazano na wstępie, w takich przypadkach nie można wykazać naruszenia przepisów prawa szczególnego, na podstawie, którego przyznawana jest pomoc finansowa wstępnie uznanym grupom producentów owoców i warzyw.
Nieprawidłowości mogą dotyczyć także rozbieżności między wielkością produkcji danej grupy producenckiej, a zakupionymi środkami i wybudowaną infrastrukturą. Kwota redukcji pomocy finansowej z tytułu zawyżenia wartości zakupionych przez grupę maszyn, urządzeń czy samochodów ciężarowych na fakturach w stosunku do ich wartości rynkowej, dla wniosków złożonych przez grupy producentów od dnia 1 stycznia 2011 r., wynosząca ogółem 408 696,70 zł stanowi 1,35% całkowitej kwoty pomocy finansowej, której odmówiono grupom producentów z powodu niespełnienia warunków kwalifikowalności do jej przyznania. Spośród 12 grup producentów, dla których dyrektor oddziału regionalnego ARiMR (jako organ I instancji) obniżył kwotę pomocy finansowej z tytułu zawyżenia wartości zakupionych maszyn i urządzeń, 3 grupy producentów złożyły odwołania od wydanych decyzji dyrektorów oddziałów regionalnych do prezesa ARiMR. Aktualnie złożone odwołania są rozpatrywane przez prezesa ARiMR, jako organu II instancji.

(…) Odnosząc się do pytania dotyczącego „mocy przerobowej” grup producentów, informuję, że według danych za 2010 r. przekazanych w raporcie rocznym do Komisji Europejskiej w listopadzie 2011 r. w Polsce 174 grupy producentów owoców i warzyw wprowadziły do obrotu produkty o wartości ponad 1mld 104 mln zł. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi szacuje, że stopień zorganizowania sektora w grupach i organizacjach producentów w 2010 r. wyniósł ok. 20%.

Ostatni cytat wskazuje, że pieniądze z Unii jednak przyczyniły się do poprawy konkurencyjknosci polskiego rolnictwa, w tym konkretnym przypadku sadownictwa.

Zachęcamy do zapoznania się z oryginalnymi dokumentami sejmowymi, na podstawie cytatów z których powstał powyższy tekst:

http://orka2.sejm.gov.pl/IZ7.nsf/main/40BA037C

http://orka2.sejm.gov.pl/IZ7.nsf/main/1B20CAFC
http://orka.sejm.gov.pl/izo7.nsf/www1/i03235o0/$File/i03235o0.pdf

Polecamy lekturę pism Czesława Siekierskiego z Europarlamentu w wsprawie grup producenckich i ostatnio wprowadzonego rozporządzenia, osoby zaangazowanej w walkę o finansowanie polskich grup producentów owoców i warzyw:

http://siekierski.pl/dokumenty/Zapytanie.pdf

http://siekierski.pl/index1.php?id=2060#f5

http://siekierski.pl/index1.php?id=2062#f5