Wielki powrót miedzi!

Na przestrzeni ostatnich lat kaptan wyparł nieco miedź z naszych sadów, jednak odkąd polscy sadownicy zaczęli sadzić popularne w Europie Zachodniej, ale podatne na raka drzew owocowych odmiany jabłoni typu Gala czy Golden Delicious, jej popularność znowu rośnie. Preparaty oparte na związkach miedzi posiadają uniwersalne i wszechstronne zastosowanie. Stanowią nie tylko ważny element ochrony przed chorobami grzybowymi i bakteryjnymi, ale wpływają również korzystnie na prawidłowy rozwój i zdrowie roślin.

Jak ustrzec się infekcji?

Choroby kory i drewna, do których należy rak drzew owocowych, to jedne z najgroźniejszych chorób upraw sadowniczych. Przyczyniają się do powstania nieodwracalnych uszkodzeń kory pędów oraz prowadzą do rozkładu drewna. O ile jeszcze do niedawna zwalczanie raka ograniczało się do wycinania zrakowaceń i smarowania ran, o tyle w ostatnich latach, z powodu nasilenia zjawiska, zasadnicze znaczenie ma zapobieganie infekcjom. Prawidłowa ochrona powinna opierać się w szczególności na profilaktyce i rozpoczynać w momencie zakupu zdrowego materiału nasadzeniowego. W ograniczeniu rozprzestrzeniania się choroby ważne są częste, dokładne lustracje, zabiegi ochrony fungicydami oraz eliminowanie źródła infekcji poprzez wycinanie porażonych pędów, czyszczenie ran na pniu i konarach, a następnie ich zabezpieczanie przed kolejnymi infekcjami.

Taki mamy klimat

Problem jest znany od lat sadownikom z Europy Zachodniej, gdzie warunki klimatyczne sprzyjają rozprzestrzenianiu się patogenów z grupy Neonectria galligena, wywołującego raka drzew owocowych. Ciepła i wilgotna pogoda w okresie jesienno-zimowym sprzyja wszelkim infekcjom powstałym w wyniku niezabliźnionych śladów po opadłych liściach lub ran po zerwanych owocach. Dochodzi do nich szczególnie po zbiorach, po gradobiciach oraz po przycinaniu drzew. Grzybnia wywołująca raka drzew owocowych rozwija się w drewnie nawet do 30 cm od miejsca infekcji, w związku z tym w sprzyjających warunkach mogą zostać zainfekowane zdrowe tkanki. Większość patogenów wywołujących choroby kory i drewna poraża także owoce, co prowadzi do ich gnicia i w sadzie, i podczas przechowywania. Dodatkowo rany zgorzelinowe, nekrozy i zrakowacenia sprzyjają powstawaniu licznych uszkodzeń mrozowych kory, będących miejscem infekcji w kolejnym sezonie wegetacyjnym.

Jak rozpoznać chorobę?

Rak drzew owocowych poraża głównie jabłonie, rzadziej grusze. Do objawów choroby najeżą: brunatnienie i zapadanie się kory oraz jej nekroza. W wyniku corocznego tworzenia przez drzewo pierścienia tkanki zabliźniającej, tworzą się koncentrycznie ułożone warstwy martwej tkanki. Zewnętrzna kora pokrywająca tkankę kalusową łuszczy się, wewnętrzna zaś staje się sucha i gąbczasta. Po zniszczeniu miękiszu korowego grzyb przerasta do drewna, powodując jego brunatno-brązowe przebarwienie.

Mogą występować dwie formy raka drzew owocowych: forma otwarta, gdzie martwa tkanka korowa łuszczy się i odsłania drewno oraz forma zamknięta, gdzie powstająca tkanka zabliźniająca zasklepia ranę. Forma zamknięta występuje przy powolniejszym  rozwoju choroby. W niektórych rejonach choroba może spowodować zamieranie pędów i gałęzi, a nawet drzew.

Jak zapobiegać?

W celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się choroby należy wycinać porażone pędy poniżej miejsca zakażenia, a w rejonach o dużym nasileniu choroby (podczas defoliacji) drzewa należy wykonać zabieg fungicydami miedziowymi. Należy pamiętać, że środki ochrony roślin oparte na związkach miedzi, to środki o działaniu kontaktowym, działające przed infekcją i powinny być stosowane zapobiegawczo, najpóźniej w okresie kiełkowania zarodników grzyba.

Wykonywanie zabiegów

Korzystając z doświadczeń sadowników w Europie Zachodniej można wykonywać zabiegi opierając się na modelu holenderskim. Po zbiorze owoców drzewa opryskiwane są tam preparatami opartymi na substancji aktywnej tiofanat metylu. Następnie, gdy z drzew spadnie większość liści (ok. 80 – 90 %) stosuje się fungicydy miedziowe (Miedzian 50 WP, Miedzian 350 SC) w maksymalnej dawce.

Kolejne zabiegi z wykorzystaniem fungicydów miedziowych wykonuje się zimą w okresie odwilży, wczesną wiosną po przycinaniu drzew oraz na początku wegetacji. Wczesnowiosenne opryski powinny być wykonane bardzo dokładnie. Ważne jest, aby wszystkie pędy i gałęzie opryskiwanego drzewa zostały pokryte cieczą użytkową od nasady pnia, aż po ostatnie pędy korony. Zabiegi należy wykonywać w odpowiednich warunkach atmosferycznych, najlepiej w bezwietrzne, ciepłe i pochmurne, ale bezdeszczowe dni. Temperatura powietrza powinna wynosić co najmniej 6°C. W zbyt niskiej temperaturze większość środków ochrony roślin wykazuje znacznie mniejszą skuteczność. W przypadku wystąpienia deszczu zaraz po oprysku, środek ochrony może zostać zmyty i koniecznym będzie powtórzenie zabiegu. Z kolei w słoneczny dzień pędy drzew mogłyby zostać poparzone.

W celu lepszej ochrony roślin warto sięgać po dolistne nawozy miedziowe (Kuprosal 25, Kuprosal 50),  gdyż zastosowane jesienią dają roślinie sygnał do odprowadzania składników pokarmowych z liści do pędów i pozwalają na lepsze przygotowanie rośliny do spoczynku zimowego. Jabłonie nawożone miedzią są lepiej odżywione i łatwiej gubią liście, dzięki czemu łatwiej jest zabezpieczyć rany po liściach, ograniczając tym samym wrota infekcyjne wielu patogenom. Sama miedź jest pierwiastkiem chemicznym posiadającym wielokierunkowe działanie: zachowuje się jak fungicyd i bakteriocyd, ale też wpływa na odżywienie roślin, na ich rozwój, procesy oddychania, bierze udział w przemianach związków żelaza i w syntezie witaminy C. W sadach objawy niedoboru miedzi występują przeważnie na glebach torfowych, piaszczystych, kwaśnych lub zasadowych, a ich występowaniu sprzyja intensywne nawożenie azotem i fosforem, oraz sucha i ciepła pogoda. Warto zatem pamiętać, że prawidłowe nawożenie jest jednym z czynników, który decyduje o plonie i jego jakości.

Odpowiedzialny producent środków grzybobójczych, jakim jest Synthos AGRO, ostrzega: ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje umieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na stosowne zwroty i symbole ostrzegawcze umieszczone na etykietach produktów.