Rozpoczęły się loty owocówki jabłkóweczki

Owocówka jabłkóweczka (Cydia pomonella (Linnaeus), inaczej Carpocapsa pomonella, Laspeyresia pomonella, Enarmonia pomonella) nie jest szkodnikiem, ze zwalczaniem którego polscy sadownicy mieliby poważny problem. Pochodzi z Azji Mniejszej i występuje od Kazachstanu poprzez Europę Środkową i Południową, Afrykę Północną oraz w Republice Południowej Afryki, a także w USA, Meksyku i południowej części Kanady oraz w Argentynie, Chile, Australii i Nowej Zelandii.

Dorosłe ciemnobrązowe owady mają rozpiętość skrzydeł około 15-22 mm, a larwy osiągają do do 20 mm długości - są lekko różowe, a następnie białe. Owocówka może mieć 1-4 pokoleń rocznie w zależności od klimatu (w Polsce występują 2 pokolenia). Im jest on cieplejszy, tym większe nasilenie problemów powodowanych przez tego szkodnika. Pierwsze pokolenie owocówki powoduje zazwyczaj mniej uszkodzeń niż pokolenie letnie. Dorosłe osobniki budują kokon, który umożliwia przetrwanie zimy, ale nie są odporne na niską temperaturę. Gdy przekracza ona wiosną 10 st. C owocówki wychodzą ze stanu hibernacji i po 2-4 tygodniach pojawiają się ćmy, aktywne najbardziej po zmierzchu. Czynnikiem ograniczającym rozprzestrzenianie jest nie tak duża mobilność osobników dorosłych, które tylko wyjątkowo przemieszczają się na odległość większą niż 10 km.

Na południu Francji wykonuje się nawet powyżej 10 zabiegów zwalczania owocówki jabłkóweczki w sezonie. Polskim sadownikom może wydać się zadziwiające, że największym problemem w ochronie tamtejszych sadów nie jest parch jabłoni, ale właśnie ten szkodnik. Warto pamiętać, że jego zwalczanie trwa także w okresie poprzedzającym zbiory, co sprzyja kumulowaniu pozostałości substancji chemicznych w owocach. Tak częste opryskiwania spowodowały tam pojawienie się odporności na niektóre substancje czynne, głównie na pyretroidy. Odporność lub mniejsza skuteczność widoczna jest zwłaszcza tam, gdzie nie zachowano rotacji insektycydów, ale przy tak dużym natężeniu zabiegów ochronnych trudno ją zachować. Stosuje się tam częściej preparaty zawierające wirusy, parazytoidy oraz inne metody biologiczne polegające na wprowadzaniu do sadów drapieżników i patogennych owadów. Problem jest na tyle uciążliwy, że wciąż trwają intensywne poszukiwania alternatywnych metod walki z tym szkodnikiem.

Pojawiają się doniesienia, że także w Polsce odnotowuje się słabsze działanie niektórych preparatów, np. pyretroidów.
Globalne ocieplenie i nadużywanie niektórych grup środków owadobójczych może spowodować, że polskie jabłonie i grusze będą musiały być częściej opryskiwane przeciwko owocówce jabłkóweczce. Obecnie wciąż można mówić o wyższości naszych owoców nad tymi z południa Europy, gdyż w naszym klimacie szkodnik ten nie jest tak wielkim problemem i stosujemy mniej insektycydów w drugiej połowie sezonu.

Od początku maja powinno się umieszczać w sadach pułapki feromonowe, dzięki którym wiadomo, kiedy pojawiają się pierwsze samce. Zazwyczaj początek wylotu motyli następuje w drugiej połowie maja i trwa około 6 tygodni. Samice 2-3 dni po wylocie rozpoczynają składanie jaj w temperaturze powyżej 15 st. C. Rozwój ich trwa do 12 dni, a tuż przed wylęgiem gąsienic przez osłonkę widoczna jest czarna główka gąsienicy, stąd nazwa stadium „czarnej główki”.

Zwalczanie owocówek należy rozpocząć podczas masowego lotu motyli owocówki po przekroczeniu progów ekonomicznej szkodliwości, czyli jeśli w sadzie znajdziemy:
a./ 1% jabłek uszkodzonych przez szkodnika podczas zbioru w poprzednim sezonie lub
b./ 1-2 jaja lub świeże wgryzy na około 100 zawiązkach lub owocach (próba 500 owoców) lub
c./ odłowi się w pułapki feromonowe w ciągu 3-4 kolejnych dni i nocy rosnąca liczba motyli (średnio więcej niż 5 motyli w ciągu jednej nocy).

Najczęściej pierwsze pokolenie zwalcza się w pierwszej połowie czerwca (w niektóre lata pod koniec maja) i ponownie w trzeciej dekadzie czerwca lub na początku lipca. Drugie pokolenie najczęściej zwalcza się pod koniec lipca lub na początku sierpnia – podaje PIORiN. Larwy owocówek żerują na i w zawiązkach owoców (gąsienice pierwszego pokolenia) i wewnątrz wykształconych owoców (gąsienice drugiego pokolenia).

Zwalczanie owocówek ogranicza też populacje innych szkodników, np.: mszyc, niektórych zwójkówek i toczyków.

Owocówki jabłkóweczki pojawiają się w większej liczebności w pobliżu budynków przechowalniczych i miejsc składowania opakowań.

Sposób zwalczania mający na uwadze m.in. ograniczanie pojawienia się odporności na substancje chemiczne:
1./ stosujemy na początek metody biologiczne;
2./ zwalczanie chemiczne szkodnika należy rozpocząć w 2-3 dni po wylocie much (uwzględniając warunki pogodowe);
3./ w przypadku przedłużającego się lotu muchówek opryskiwania należy powtórzyć jeszcze 2-3 krotnie w odstępach około 7-14 dniowych (w zależności od specyfiki użytego środka i intensywności lotu muchówek);
4./ stosujemy wyłącznie ś.o.r roślin dopuszczone do obrotu, zawsze zgodnie z etykietą-instrukcją;
5./ zabiegi wykonujemy zawsze po oblocie pszczół z uwzględnieniem okresów karencji i prewencji.