VAT od samozbiorów? Ministerstwo Finansów odpowiada na pytania rolników

W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 14 listopada 2025 r. dotyczącego podatku VAT od tzw. samozbiorów, Ministerstwo Finansów przedstawiło następujące wyjaśnienia.

Ustawa o VAT przewiduje dwa systemy rozliczeń dla podatników prowadzących działalność rolniczą, a mianowicie:

-tzw. system ryczałtowy – dostawa produktów rolnych2 pochodzących z własnej działalności rolniczej oraz świadczenie usług rolniczych dokonywane przez rolnika ryczałtowego jest objęte zwolnieniem od podatku od towarów i usług (VAT) przy jednoczesnym prawie do otrzymania zryczałtowanego zwrotu podatku z tytułu nabycia towarów i usług na potrzeby tej działalności,

– zasady ogólne – dostawa produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej oraz świadczenie usług rolniczych podlegają opodatkowaniu według właściwych stawek VAT. Systemem tym są objęci rolnicy, którzy zrezygnowali ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT.

Dostarczanie produktów rolnych dokonywane przez rolnika ryczałtowego – również w ramach tzw. samozbiorów, tj. nieodpłatnie bądź za symboliczną odpłatnością, objęte jest zwolnieniem od podatku VAT.

W przypadku rolników będących podatnikami VAT czynnymi, rozliczają oni ten podatek na zasadach ogólnych wynikających z przepisów w zakresie podatku VAT – tak jak wszyscy inni podatnicy prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o VAT.

Zgodnie z ustawą o VAT opodatkowaniu VAT podlegają czynności odpłatne (m.in. dostawy towarów i świadczenie usług za wynagrodzeniem), ale również niektóre czynności nieodpłatne, tj. nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa podatnika czy wszelkie inne darowizny towarów, lecz tylko w sytuacji, gdy podatnikowi przysługiwało, przy nabyciu bądź wytworzeniu towaru, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Wyżej wymienione zasady dotyczą również dostaw produktów rolnych dokonywanych w ramach tzw. samozbiorów.

W przypadku dostaw nieodpłatnych podstawą opodatkowania jest koszt wytworzenia tych produktów, określony w momencie tej dostawy.

Należy podkreślić, że opodatkowaniu VAT powinny podlegać tylko te produkty, które zostały z gospodarstwa wydane (przekazane odbiorcom) lub spożyte na prywatne potrzeby. Produkty, które pozostały na polu, np. z uwagi na to, że przymrozek czy inne zjawiska pogodowe spowodowały, że produkty nie nadają się do zaoferowania klientom, nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Do tej pory nie trafiały do resortu finansów pytania czy wątpliwości związane z technicznymi aspektami związanymi z rozliczaniem samozbiorów, które są oferowane przez rolników od wielu lat. Zakładamy, że rolnikom nie sprawiało trudności rozliczanie podatku od wydawanych produktów, również tych w ramach samozbiorów.

Należy podkreślić, że podstawowy system dla rolników to system ryczałtowy (zwolnienie z VAT), rolnicy, którzy rezygnują z tego systemu i chcą rozliczać VAT na zasadach ogólnych są zobowiązani do prowadzenia ewidencji VAT i rozliczania podatku zgodnie z jego systemowymi założeniami, tak jak wszyscy inni podatnicy.

Jeżeli rolnicy mają trudności z wypełnianiem obowiązków ciążących na podatnikach VAT czynnych, mogą powrócić po upływie 3 lat do statusu rolnika ryczałtowego.

Ponadto podkreślenia wymaga, że podatek VAT jest podatkiem zharmonizowanym w Unii Europejskiej. Polska, jako państwo członkowskie, zobowiązana jest do zapewnienia zgodności przepisów krajowych regulujących opodatkowanie podatkiem od towarów i usług z przepisami prawa unijnego, w tym do przestrzegania zasad rządzących tym podatkiem.

Zwolnienia od VAT stanowią odstępstwo od ogólnych zasad opodatkowania tym podatkiem. Mogą one być stosowane tylko w granicach wyraźnie określonych przez dyrektywę VAT, co oznacza, że państwa członkowskie mogą stosować jedynie te zwolnienia, które zostały w sposób wyraźny wskazane w przepisach unijnych albo wynikają z przyznanych derogacji. Zasady te chronią stabilność systemu podatkowego, neutralność VAT oraz pewność obrotu gospodarczego.

Zwolnienie od podatku VAT udostępniania przez podatników VAT czynnych produktów rolnych w ramach samozbiorów prowadziłoby do naruszenia jednej z podstawowych zasad systemu VAT w UE – zasady neutralności podatku VAT, stanowiłoby też naruszenie prawa unijnego.

Nie jest zatem rozważane wprowadzenie takiego rozwiązania.

Ponadto należy zauważyć, że rolnicy, tak jak inni podatnicy, mogą w szczególnie uzasadnionych przypadkach skorzystać z ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, przewidzianych w dziale III rozdziale 7a Ordynacji podatkowej, tj. mogą zwrócić się z wnioskiem o odroczenie terminu płatności podatku, rozłożenie zapłaty podatku na raty czy też umorzenie. W przypadku natomiast wątpliwości co do zakresu stosowania prawa podatkowego w każdym konkretnym przypadku zainteresowany może skorzystać z dostępnych instrumentów wsparcia – z pomocy infolinii Krajowej Informacji Skarbowej lub wystąpienia do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z wnioskiem o interpretację indywidualną wydawaną w trybie art. 14b – 14s Ordynacji podatkowej.