Nieprawidłowości w oznakowaniu żywności importowanej z Ukrainy

We wrześniu 2025 r. inspektorzy IJHARS w całym kraju przeprowadzili kontrolę dotyczącą prawidłowości znakowania żywności importowanej z Ukrainy, oferowanej do sprzedaży w sklepach stacjonarnych i internetowych. Spora część z nich nie spełniła obowiązujących wymogów dotyczących znakowania.

Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) przeprowadziła działania kontrolne dotyczące jakości handlowej żywności importowanej z Ukrainy. Kontrola miała na celu weryfikację prawidłowości znakowania produktów dostępnych dla konsumentów zarówno w sklepach stacjonarnych, jak i internetowych. Szczególną uwagę poświęcono sprawdzeniu, czy produkty są oznakowane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Kontrolą objęto całą gamę produktów m.in.: wyroby ciastkarskie oraz wyroby cukiernicze, przetwory owocowo-warzywne, przetwory mięsne, przetwory rybne (w tym ryby suszone), napoje alkoholowe, napoje bezalkoholowe, piwo.

IJHARS kontroluje także handel w sieci

Zakupy przez Internet wpisały się w codzienne nawyki konsumentów, obejmując dziś również produkty spożywcze. Rozwój tego segmentu sprawia, że szczególnego znaczenia nabiera rzetelne i przejrzyste informowanie konsumentów o oferowanych produktach – zwłaszcza w zakresie ich składu, pochodzenia i wartości odżywczych. Z tego względu IJHARS objęła swoim nadzorem także sprzedaż prowadzoną za pośrednictwem Internetu. Przeprowadzone działania wykazały, że część produktów spożywczych dostępnych online, nie spełnia wymogów w zakresie oznakowania i przekazywania informacji konsumentom w rzetelny sposób.

Wyniki kontroli

Kontrolą objęto 52 sklepy – w tym 42 stacjonarne i 10 internetowych.

Nieprawidłowości stwierdzono w 41 podmiotach (78,8% objętych kontrolą).

Łącznie w zakresie znakowania skontrolowano 359 partii produktów, z czego 320 w sklepach

stacjonarnych i 39 sklepach internetowych. Kontrole produktów obejmowały:

- 66 partii wyrobów cukierniczych;

- 57 partii przetworów owocowych i warzyw;

- 52 partie wyrobów ciastkarskich;

- 50 partii napojów bezalkoholowych;

- 45 partii przetworów rybnych, w tym ryb suszonych;

- 38 partii piwa;

- 31 partii napojów alkoholowych;

- 17 partii przetworów mięsnych;

- 3 partie innych wyrobów (sól, herbata).

Najczęstsze nieprawidłowości według kategorii produktów

Kontrole przeprowadzono w różnych grupach produktów rolno-spożywczych i wykazały liczne nieprawidłowości w zakresie oznakowania.

Najczęstsze błędy polegały na:

- braku informacji w języku polskim;

- braku lub niepełnym wykazie aaaskładników;

- nieprawidłowym podaniu daty minimalnej trwałości.

W przypadku wyrobów cukierniczych zakwestionowano 47 partii badanych produktów (71,2 %), aż w co drugiej stwierdzono brak oznakowania w języku polskim. Inne nieprawidłowości w sklepach stacjonarnych obejmowały podawanie warunków przechowywania nie w bezpośrednim sąsiedztwie daty minimalnej trwałości (3 partie) oraz brak odesłania do miejsca na opakowaniu, gdzie podana jest data minimalnej trwałości (3 partie).

Z kolei w sklepach internetowych stwierdzono brak na stronie internetowej wszystkich obowiązkowych informacji, np. wykazu składników, w tym informacji o alergenach, wartości odżywczej, warunków przechowywania (6 partii), rozbieżności między informacją o wartości odżywczej podaną w oznakowaniu i na stronie internetowej (3 partie) oraz zadeklarowanie w wykazie składników niedopuszczalnego w Unii Europejskiej „ekstraktu z korzenia carliny” (2 partie).

W grupie wyrobów ciastkarskich zakwestionowano 52 partie produktów (55,8 %). Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości w sklepach stacjonarnych obejmowały brak oznakowania w języku polskim (15 partii), brak wskazania nazwy kategorii, do których należą wymienione w składzie dozwolone substancje dodatkowe (3 partie) oraz brak podania w tym samym polu widzenia nazwy i ilości netto produktu (2 partie).

W sklepach prowadzących sprzedaż internetową, najczęściej stwierdzane nieprawidłowości obejmowały brak podania na stronie internetowej wszystkich obowiązkowych informacji, np. wykazu składników, w tym informacji o alergenach, wartości odżywczej oraz warunków przechowywania (10 partii), brak procentowej zawartości składników podkreślonych w nazwie lub/i w grafice na opakowaniu (np. nie oznaczono ilości procentowej kremu toffi) (3 partie), w jednym przypadku niewłaściwie informowano klienta o niezamierzonej obecności alergenów, tj. „może zawierać śladowe ilości” zamiast „może zawierać ...” \ „możliwa obecność …”).

Kontrole przetworów z owoców i warzyw zakwestionowały 33 partie produktów (57,9 %). W sklepach stacjonarnych w ponad połowie partii brakowało oznakowania w języku polskim (18 partii). Dodatkowo w 4 partiach nieprawidłowo sformułowanie informację o ilości nominalnej produktu (np. podano „waga netto” zamiast „masa netto” lub „zawartość netto”), a w 3 partiach podano nieprawidłową (wydłużoną) datę minimalnej trwałości. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości w handlu internetowym obejmowały brak podania na stronie sklepu wszystkich obowiązkowych informacji, np. wykazu składników, w tym informacji o alergenach, wartości odżywczej (5 partii), brak na stronie internetowej oznakowania w języku polskim (1 partia) oraz brak wskazania w nazwie informacji dotyczącej szczególnego przetwarzania, jakiemu został poddany produkt, tj. pasteryzacji (1 partia).

W przypadku przetworów rybnych, w tym ryb suszonych, zakwestionowano 35 partii (77,8 %). Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości w sklepach stacjonarnych, to brak oznakowania w języku polskim (18 partii), brak obowiązkowych informacji takich jak oznaczenie handlowe gatunku, metody produkcji, informacji o narzędziu połowowym (8 partii) oraz brak wyróżnienia w wykazie składników alergenów za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego się od reszty składników (4 partie). Z kolei w sprzedaży internetowej odnotowano niekompletne informacje dotyczące składu, w tym alergenów oraz wartości odżywczej produktów (4 partie).

Kontrole przetworów mięsnych zakwestionowały 10 partii badanego asortymentu (58,8%). Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości w sklepach stacjonarnych obejmowały brak oznakowania w języku polskim (4 partie), brak właściwego określenia daty minimalnej trwałości - „Najlepiej spożyć przed” (1 partia) oraz w jednym przypadku w wykazie składników nie wskazano obecności mięsa oddzielonego mechanicznie (MOM). Z kolei w sklepach internetowych kontrolerzy stwierdzili brak na stronie internetowej wszystkich obowiązkowych informacji, np. wykazu składników, w tym alergenów, wartości odżywczej (3 partie), brak procentowej zawartości mięsa na opakowaniu produktu (1 partia) oraz brak określenia stopnia rozdrobnienia produktu w nazwie opisowej na opakowaniu wyrobu gotowego (1 partia).

Z kolei w przypadku napojów bezalkoholowych zakwestionowano 32 partie produktów (64,0 %). W sklepach stacjonarnych 2/3 produktów nie miało oznakowania w języku polskim (21 partii). Dodatkowo w 4 partiach nieprawidłowo sformułowanie informację o ilości nominalnej produktu (np. podano „objętość” zamiast „objętość netto” lub „zawartość netto”), natomiast w 3 partiach niewłaściwe sformułowano informację o dacie minimalnej trwałości (np. „Spożyć przed” zamiast „Najlepiej spożyć przed …”). Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości w sklepach internetowych stanowiły brak podania na stronie wszystkich obowiązkowych informacji, np. wykazu składników, wartości odżywczej (2 partie) oraz w jednym przypadku posługiwanie się niewłaściwym sformułowaniem odnośnie ilości nominalnej produktu („pojemność” zamiast „objętość netto” lub „zawartość netto”).

Kontrole piwa zakwestionowały 12 partii tego produktu (31,6 % ). Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości obejmowały użycie niewłaściwych określeń dotyczących obowiązkowych elementów wartości odżywczej, np. podano „TŁUSZCZE...NASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE...” zamiast „tłuszcz... w tym kwasy tłuszczowe nasycone...” lub „tłuszcz... w tym kwasy nasycone...”) – 3 partie, podanie warunków przechowywania nie w bezpośrednim sąsiedztwie daty minimalnej trwałości (2 partie) oraz brak oznakowania w języku polskim (3 partie).

W przypadku napojów alkoholowych zakwestionowano 8 partii (25,8 %). W sklepach stacjonarnych kontrolerzy stwierdzili zaniżaną wielkość czcionki (poniżej 1,2 mm) przy podawaniu obowiązkowych informacji (3 partie), podawanie daty minimalnej trwałości w sposób mogący wprowadzać konsumenta w błąd i utrudniać mu prawidłowy odczyt daty, np. „16.04.26” zamiast „16.04.2026” (3 partie), jak również brak właściwej nazwy napoju spirytusowego (2 partie). W sprzedaży on-line stwierdzono w jednym przypadku brak na stronie internetowej wykazu składników, w tym alergenów. Ponadto w przypadku pozostałych wyrobów, tj. 2 partii soli i herbaty, skontrolowanych w sklepach stacjonarnych, stwierdzono brak oznakowania w języku polskim.

Dalsze działania i sankcje

Do wszystkich podmiotów, u których stwierdzono nieprawidłowości, zostaną przekazane zalecenia pokontrolne. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami, prowadzone są 44 postępowania administracyjne w celu wymierzenia kar pieniężnych za wprowadzenie do obrotów wyrobów o niewłaściwej jakości handlowej i wyrobów zafałszowanych oraz 59 postępowań administracyjnych zakazujących wprowadzenie do obrotu produktów o niewłaściwej jakości handlowej. Ponadto na osoby odpowiedzialne nałożono 9 mandatów karnych o łącznej kwocie 2 450 zł.

Należy podkreślić, jakość i bezpieczeństwo żywności zaczynają się od rzetelnej informacji. Celem IJHARS jest nie tylko wykrywanie nieprawidłowości, ale także wspieranie przedsiębiorców w prawidłowym oznakowaniu produktów i budowaniu zaufania konsumentów. Edukacja, przejrzystość i współpraca to klucz do uczciwego rynku spożywczego.

Handlowcu, Importerze, Sprzedawco, Konsumencie pamiętaj!

Żywność, która wprowadzana jest to obrotu w Polsce a pochodzi spoza Unii Europejskiej musi spełniać wszystkie wymagania jakościowe, w tym odnośnie składu, oraz być oznakowana zgodnie z wymaganiami określonymi w prawie obowiązującym w Polsce i w Unii Europejskiej.